Η Νέλλη Σπαθάρη και η Μαρία Κασιμάτη στο ΠΠΙΕΔ
Την Κυριακή 3 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε στο Παγκόσμιο Πολιτιστικό Ίδρυμα Ελληνισμού της Διασποράς (Π.Π.Ι.Ε.Δ.) του Δήμου Νέας Φιλαδέλφειας – Νέας Χαλκηδόνας η παρουσίαση των δύο αξιολογότατων βιβλίων, της βραβευμένης από την Ακαδημία Αθηνών επιστημονικής έρευνας της Νέλλης Σπαθάρη «Η Λαογραφία της Ανατολικής Θράκης» και του ιστορικού μυθιστορήματος της Μαρίας Κασιμάτη «Ρίζες» για θα τον πολιτισμό και την ιστορία των προσφύγων, υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια και οργάνωση του Βλάσση Σταθούλια.
Ανάμεσα στους συμπολίτες που τίμησαν με την παρουσία τους την εκδήλωση ο Δήμαρχος Νέας Φιλαδέλφειας Νέας Χαλκηδόνας Γιάννης Τομπούλογλου, ο Αντιπρόεδρος του Π.Π.Ι.Ε.Δ. Κωνσταντίνος Τομπούλογλου, ο Αντιδήμαρχος Παιδείας Αλέκος Γούλας και ο πρώην Δημοτικός Σύμβουλος Χάρης Τομπούλογλου.
Στον χαιρετισμό του ο Δήμαρχος Νέας Φιλαδέλφειας Νέας Χαλκηδόνας Γιάννης Τομπούλογλου ανέφερε: «Δημοτικοί Σύμβουλοι, Κυρίες και κύριοι, Σας παρακαλώ να μου επιτρέψετε να ξεκινήσω αυτό το σύντομο χαιρετισμό, με μια προσωπική αναφορά. Είμαι περήφανος που είμαι γιος προσφύγων, έχω μεγαλώσει με διηγήσεις και αναπαραστάσεις από τη ζωή των προγόνων μου στη Μικρά Ασία κι έτσι θέλω να σας πω ότι σήμερα είμαι πολύ συγκινημένος, που βρίσκομαι εδώ στην παρουσίαση δυο βιβλίων που αφορούν ακριβώς σε αυτό που λέει και ο τίτλος του ενός: Στις ρίζες μας.
Είναι γνωστό ότι λαοί που δεν ξέρουν το παρελθόν τους, δεν μπορούν να ορίσουν το μέλλον τους. Η ιστορία μας καθοδηγεί, τα ήθη και τα έθιμα των παλαιότερων έχουν περάσει στη δική μας καθημερινότητα, είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι. Αλλά αν αυτό ισχύει μια φορά για όλους τους ανθρώπους σε όλη τη γη, ισχύει 100 φορές για όσους ξεριζώθηκαν από τη γη τους, από τις πατρογονικές τους εστίες, όσους αναπολούν τις αλησμόνητες Πατρίδες, την επιστροφή σε χώματα που ήταν ελληνικά επί χιλιετίες.
Αυτές τις γλυκόπικρες μνήμες μας ξυπνούν τα βιβλία της Μαρίας και της Νέλλης. Τη νοσταλγία για τον τόπο που ανατράφηκαν οι παππούδες μας και οι δικοί τους παππούδες, τον τόπο που εμείς δεν τον γνωρίσαμε ως δικό μας, αλλά τον αισθανόμαστε 1000 φορές δικό μας.
Σήμερα, δυο εξέχουσες γυναίκες μας παρουσιάζουν τα βιβλία τους για τις ρίζες μας και τη λαογραφία της ανατολικής Θράκης. Η Νέλλη Σπαθάρη είναι άλλη μια ζωντανή απόδειξη ότι οι πρόσφυγες έσπειραν καλή σπορά, σαν τους ζευγάδες που τους εξόρισαν από τη γη τους, αλλά αυτή βρήκαν μιαν άλλη, στην περίπτωση της Νέλλης στην πόλη μας, και συνέχισαν τη ζωή και τη δουλειά τους. Κι η Μαρία Κασιμάτη είναι μια από μας, κι αυτό το καταλαβαίνει κανείς απλώς και μόνο αν ρίξει μια ματιά στο βιβλίο της «Ρίζες».
Κυρίες και κύριοι, νομίζω ότι όλες και όλοι σας, μοιράζεστε μαζί μου αυτή τη συγκίνηση, που δυο γυναίκες της πόλης μας πρωτοστατούν στη διατήρηση και την ενδυνάμωση της ιστορικής μνήμης η οποία μας συνδέει με τις Αλησμόνητες Πατρίδες μας. Εκ μέρους όλων των δημοτών, των κατοίκων και των επαγγελματιών της Νέας Φιλαδέλφειας και της Νέας Χαλκηδόνας, Νέλλη και Μαρία σας συγχαίρω για την προσπάθειά σας, σάς ευχαριστώ για τη σημερινή εκδήλωση και εύχομαι να είναι καλοτάξιδα τα βιβλία σας. Σας ευχαριστώ».
Η ιστορία της οικογένειάς του δωρητή του Σχολείου Σπαθάρη το 1927 στη Νέα Φιλαδέλφεια
Η ιστορία της οικογένειάς του δωρητή του Σχολείου Σπαθάρη το 1927 στη Νέα Φιλαδέλφεια για τα παιδιά των προσφύγων είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ιστορία του ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης. Πρώτος επώνυμος πρόγονος, ο Νικόλαος Σπαθάρης, φιλόσοφος και θεολόγος, διορίστηκε στην Αυλή του οσποδάρου Στεφάνου στην Μολδαβία. Θεωρείται ήρωας των Ρουμάνων με το όνομα Νικολάι Σπατάρ-Μιλέσκου γιατί παραπλάνησε τους Τούρκους που ήθελαν να διαβούν την αυτόνομη τότε Ηγεμονία για να φτάσουν στη Βιέννη, να την καταλάβουν και να εισβάλουν στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα να ηττηθούν. Μετά από βασανιστήρια που υπέστη από τους Τούρκους (του έκαναν ρινεκτομή) διέφυγε στο Παρίσι, όπου συνέγραψε συγγράμματα Περί Φυσικής.
Στη συνέχεια, κλήθηκε στη Ρωσία, όπου έλαβε θέση στα ανώτερα αξιώματα στο υπουργείο Εξωτερικών το 1671 επί Μεγάλου Πέτρου και από το 1675 έως το 1678 ιδιαίτερος απεσταλμένος και πληρεξούσιος της Μεγάλης Αικατερίνης στην Κίνα, όπου συνέγραψε και τα πρώτα σοβαρά γεωγραφικά έργα περί Κίνας και Σιβηρίας έχοντας διαβεί με την αποστολή του την Μογγολία.
Ο εγγονός του Γεωργάκης Σπαθάρης, ένας από τους πιο πλούσιους άνδρες της εποχής του, επειδή πίστευε –όπως πολλοί εκείνη την εποχή– ότι στην απελευθέρωση των Ελλήνων θα συνέβαλε και η Ρωσία ως ομόθρησκο έθνος, χρηματοδότησε το Πατριαρχείο της. Γι’ αυτό συνελήφθη από τους Τούρκους και απαγχονίστηκε. Ο Λεόντιος Σπαθάρης ή και Σπαθάριεφ, υποστράτηγος του ρωσικού στρατού, ήταν εκείνος που ανήγγειλε το αποτέλεσμα της ναυμαχίας του Ναυαρίνου στον τσάρο.
Ο Ανδρέας Σπαθάρης, φυσικομαθηματικός, δίδαξε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Ο Βασίλειος, πατέρας του δωρητή του Σχολείου Σπαθάρη Αγησίλαου Σπαθάρη, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1855, αλλά εγκαταστάθηκε στη Φιλιππούπολη της Ανατολικής Ρωμυλίας, όπου ίδρυσε το πρώτο ελληνικό τυπογραφείο και εξέδωσε πατριωτικά ποιήματα, κατά το πρότυπο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, καθώς και μια ελληνική εφημερίδα με τον τίτλο «Οι τρεις κορυφές του Αίμου». Την 25η Μαρτίου 1887 σήκωσε την ελληνική σημαία, γι’ αυτό δολοφονήθηκε από τους Βουλγάρους. Η σύζυγός του, παρά το γεγονός αυτό, κράτησε ανοιχτό το τυπογραφείο, ενώ παράλληλα φρόντισε να φυγαδεύσει στην Ελλάδα τον γιο τους Αγησίλαο, μέσω Βάρνας.
Ο Αγησίλαος σπούδασε χημικός-μηχανικός στο Νανσί της Γαλλίας, απέκτησε μεγάλη περιουσία και δώρισε το 1927 –στη μνήμη της συζύγου του Αικατερίνης, η οποία έφυγε νέα από τη ζωή– στη Νέα Φιλαδέλφεια το πρώτο σχολείο που χτίστηκε για τους πρόσφυγες.
Ο γιος του και πατέρας της Νέλλης Σπαθάρη Βασίλειος, επίτιμος αρχηγός του πυροβολικού, πολέμησε στα Αλβανικά βουνά, στο Ελ Αλαμέιν, έδωσε αερομαχίες πάνω από τη Μεσόγειο πιλοτάροντας αγγλικό spitfire, ενώ με το 2ο Σύνταγμα Πυροβολικού στήριξε την 3η Ορεινή Ταξιαρχία (Ταξιαρχία του Ρίμινι), συνεχίζοντας την παράδοση της οικογένειάς του για ελευθερία.
Η κόρη του Νέλλη Σπαθάρη είναι πτυχιούχος ελληνικής και γαλλικής φιλολογίας, Διδάκτορας Λαογραφίας, Μεταδιδάκτορας Κοινωνικής και Οικονομικής Ιστορίας, καθώς και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας. Έχει διατελέσει Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και έχει διδάξει στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Είναι συγγραφέας και έχει βραβευτεί από την Ακαδημία Αθηνών, δύο φορές από τον Όμιλο UNESCO Τεχνών, Λόγου & Επιστημών, καθώς και από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών.
