Καταγραφή Πολιτιστικής Κληρονομιάς Δήμου Μεταμόρφωσης
Η περιοχή της Βόρειας και Βορειοανατολικής περιφέρειας Αττικής, οι Δήμοι της οποίας απαρτίζουν το Σύνδεσμο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη των Πόλεων (πρώην Σύνδεσμο 21 ΟΤΑ), παρουσιάζει έναν εξαιρετικά σημαντικό πολιτιστικό πλούτο. Στο πλαίσιο αυτό, ο Σύνδεσμος υλοποίησε το πρόγραμμα «Καταγραφή των χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς στην περιοχή των Δήμων μελών του», στόχος του οποίου είναι η προβολή και ανάδειξη των χώρων αυτών από την αρχαιότητα έως σήμερα, μέσα από έναν έγκυρο και κατά το δυνατόν πληρέστερο οδηγό πληροφόρησης.
Το πρόγραμμα εντάχθηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού», υπό την αιγίδα του Κυττάρου Εναλλακτικών Αναζητήσεων Νέων, για την υλοποίηση της πράξης «Δημιουργία θέσεων απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο, μέσω προγραμμάτων Κοινωφελούς Χαρακτήρα, στη Βόρεια και Βορειοανατολική περιφέρεια Αττικής».
Οι Δήμοι που συμπεριλήφθηκαν ήταν η Αγία Παρασκευή, τα Βριλήσσια, το Γαλάτσι, το Ηράκλειο, η Κηφισιά, το Μαρούσι, η Μεταμόρφωση, η Λυκόβρυση- Πεύκη, η Νέα Ιωνία, ο Παπάγου- Χολαργός, η Πεντέλη, η Φιλοθέη- Ψυχικό και το Χαλάνδρι.
Η καταγραφή αφορά σε χώρους ευρύτερου πολιτιστικού ενδιαφέροντος, όπως αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία, λαογραφικές εκθέσεις, βιβλιοθήκες και σύγχρονα πολιτιστικά κέντρα, λαμβάνοντας κατά το δυνατόν υπόψη τα κριτήρια της UNESCO για το χαρακτηρισμό ενός χώρου ως μνημείου πολιτιστικής κληρονομιάς. Ως εκ τούτου, συμπεριλήφθηκαν χώροι που επιδεικνύουν σημαντικές εξελίξεις στην αρχιτεκτονική, τις μνημειακές τέχνες και την πολεοδομία, συνδέονται άμεσα με γεγονότα, παραδόσεις, ιδέες και καλλιτεχνικά ή λογοτεχνικά έργα, οι οποίοι αποτελούν σημαντικό παράδειγμα ανθρώπινης αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον.
Η Ομάδα Εργασίας του Συνδέσμου, που ανέλαβε το εγχείρημα αυτό, απαρτίστηκε από φιλολόγους, ιστορικό και αρχαιολόγο, καθένας από τους οποίους ανέλαβε την καταγραφή των χώρων συγκεκριμένων Δήμων, με την υποστήριξη φωτογράφου, μεταφράστριας, διοικητικών υπαλλήλων, μηχανικού υπολογιστών και οδηγού.
Η εκπόνηση του έργου βασίστηκε αρχικά στην αναζήτηση πηγών, τόσο διαδικτυακά όσο και μέσω επισκέψεων στις Δημοτικές Βιβλιοθήκες των Δήμων μελών του Συνδέσμου. Ταυτόχρονα, ζητήθηκε η συνεργασία του συνόλου των Δήμων που συμπεριλήφθηκαν στο πρόγραμμα, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις υπήρξε ιδιαίτερα εποικοδομητική. Στο πλαίσιο αυτό, τα μέλη της Ομάδας ήρθαν σε επαφή με τους αρμόδιους από πλευράς Δήμων για την άντληση πληροφοριών.
Συνεργασία υπήρξε επίσης με εκπροσώπους ιδιωτικών φορέων, επιστήμονες και ερευνητές για τη συλλογή περαιτέρω υλικού και άλλων διαθέσιμων πηγών. Παράλληλα με τις επισκέψεις και τις συναντήσεις με τους αρμόδιους, πραγματοποιήθηκε η φωτογράφιση των χώρων.
Το εγχείρημα ολοκληρώθηκε με την επεξεργασία των πληροφοριών και του φωτογραφικού υλικού, τη συγγραφή και την επιμέλεια των κειμένων, ενώ το έργο πρόκειται να είναι διαθέσιμο και στην αγγλική γλώσσα.
Δήμος Μεταμόρφωσης
Πρόθεσή μας είναι να παρουσιάσουμε την Πολιτιστική Κληρονομιά και των 13 δήμων και ξεκινάμε σήμερα με την πόλη της Μεταμόρφωσης.
Ο Δήμος Μεταμόρφωσης βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του λεκανοπεδίου Αττικής και στα όριά του συγκεντρώνει 29.891 κατοίκους. Αποτελεί την ιστορική συνέχεια μιας από τις αρχαιότερες εστίες ζωής στην ενδοχώρα της αττικής γης. Ειδικότερα, η παρουσία ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας στην περιοχή χρονολογείται περίπου 4.600 χρόνια πριν. Κατά την αρχαιότητα, στη θέση της σημερινής Μεταμόρφωσης βρισκόταν ο αρχαίος δήμος Συπαληττού της Κεκροπίδας φυλής.
Κατά τους χριστιανικούς χρόνους, η πόλη ονομαζόταν «Κουκουβάουνες». Κάποιοι θεωρούν ότι το όνομα αυτό προέρχεται από την κουκουβάγια ενώ άλλοι από τη λέξη «κουκούβα», που σημαίνει άριστο είδος σταφυλιού το οποίο ευδοκιμούσε στην περιοχή. Έως το 1934 υπαγόταν διοικητικά στο Δήμο της Αθήνας. Από το 1934 αποτέλεσε αυτοδιοικούμενο οργανισμό με το όνομα «Κοινότητα Κουκουβαούνων». Το 1957 μετονομάστηκε σε «Κοινότητα Μεταμορφώσεως», παίρνοντας το όνομα του ομώνυμου ιερού καθεδρικού ναού της, της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, ενώ το 1972 αναγνωρίστηκε ως «Δήμος Μεταμορφώσεως». Κατά το παρελθόν, ήταν ένα γραφικό χωριό στην εξοχή των Αθηνών και αποτελούσε φημισμένο τόπο αναψυχής των Αθηναίων, τόσο λόγω του καλού της κλίματος όσο και λόγω των πολλών ταβερνών που υπήρχαν στην περιοχή.
Σήμερα, έχει εξελιχθεί σε ένα ολοκληρωμένο σύγχρονο Δήμο με μεγάλη οικονομική δραστηριότητα. Διαθέτει πολλά εμπορικά μαγαζιά, πάρκα, πλατείες και αθλητικές εγκαταστάσεις.
Νέος Ιερός Ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος
Ο Νέος Ιερός Ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος θεμελιώθηκε στις 6 Αυγούστου 1985 στη φερώνυμη μεγάλη πλατεία της πόλης. Πρόκειται για ένα μεγάλο και επιβλητικό οικοδόμημα, άριστο δείγμα εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής και αισθητικής, που δεσπόζει σε όλο τον ανοιχτό περιβάλλοντα χώρο. Τα εγκαίνια του ναού τελέστηκαν στις 19 Δεκεμβρίου 2010.
Ιερός Ναός Προφήτη Ηλία
Ο Ιερός Ναός του Προφήτη Ηλία βρίσκεται στην οδό Προφήτη Ηλία 20. Θεμελιώθηκε το 1971 και αποπερατώθηκε το 1976. Το οικοδόμημα του ναού διακρίνεται για τη μοντέρνα αρχιτεκτονική του. Είναι δημιούργημα μιας ομάδας τριών Ελλήνων αρχιτεκτόνων, οι οποίοι ακολούθησαν ως πρότυπο το οικοδόμημα του ορθόδοξου ναού του Αγίου Νικολάου, που βρίσκεται στο Τορόντο του Καναδά. Τα εγκαίνια του ναού τελέστηκαν στις 16 Νοεμβρίου 1997.
Παρεκκλήσι Αγίας Άννας
Το Παρεκκλήσι της Αγίας Άννας κτίστηκε στα τέλη του 16ου αιώνα. Βρίσκεται στην τοποθεσία «Χτυπητό», στα δυτικά της οδού Τατοΐου προς τη Δεκέλεια, επάνω στην ανατολική όχθη του Κηφισού ποταμού. Αρχιτεκτονικά, ο ναός είναι δίκλιτος, αφού προστέθηκαν δύο ανισοπλατή και ανισομήκη καμαροσκέπαστα κλίτη. Έχει μεγάλο αριθμό από εντοιχισμένα αρχαία μέλη, ενώ έχουν διασωθεί τοιχογραφίες καλής τεχνικής του 17ου – 18ου αιώνα, πολλές από τις οποίες είναι ασβεστωμένες και επιζωγραφισμένες. Έχει αποκατασταθεί από τη 2η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και διατηρείται σήμερα σε άριστη κατάσταση.
Παρεκκλήσι Αγίων Θεοδώρων
Το Βυζαντινό Παρεκκλήσι των Αγίων Θεοδώρων βρίσκεται στο Δημοτικό Κοιμητήριο της Μεταμόρφωσης, επί της οδού Τατοΐου. Αρχιτεκτονικά, ο ναός είναι τρίκλιτος, ξυλόστεγος, βασιλική με νάρθηκα. Χρονολογικά τοποθετείται στα τέλη του 15ου ή στις αρχές του 16ου αιώνα. Στην κατασκευή του ναού έχουν χρησιμοποιηθεί πολλά αρχαία μέλη, όπως λεπτοί κιονίσκοι, κιονόκρανα και επιτύμβια ανάγλυφα επιθήματα κιονόκρανων. Σήμερα, διακρίνονται δύο στρώματα τοιχογραφιών. Κατά τη διάρκεια των σωστικών εργασιών του μνημείου από την 2η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, μετά το σεισμό του 1999, αποκαλύφθηκαν αρκετές άγνωστες τοιχογραφίες ενώ διατηρούνται και αρκετές επιζωγραφισμένες.
Δημοτική Βιβλιοθήκη
Η Δημοτική Βιβλιοθήκη της Μεταμόρφωσης πρωτοϊδρύθηκε το 1980. Το 2004 μεταστεγάστηκε στην οδό Δεληγιάννη, ενώ τον Ιούνιο του 2012 στο κτίριο επί του πεζοδρομίου του Δημαρχείου, όπου βρίσκεται ως σήμερα. Είναι δανειστική, διαθέτει αναγνωστήριο και οργανώνει διάφορες εκδηλώσεις, όπως παρουσιάσεις βιβλίων και ομιλίες. Εντάσσεται, μαζί με άλλες 71 βιβλιοθήκες, στη μη κερδοσκοπική εταιρεία «Future Library», που είναι μία δωρεά του ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος». Κάθε καλοκαίρι, από τον Ιούνιο ως το Σεπτέμβριο, οργανώνονται δημιουργικές και καινοτόμες δραστηριότητες για τα παιδιά και τους εφήβους.
Εργαστήρι Γλυπτικής και γλυπτά Θεόδωρου Παπαγιάννη
Το Εργαστήρι Γλυπτικής του Θεόδωρου Παπαγιάννη βρίσκεται στην οδό Ιερού Λόχου 13. Ο Θεόδωρος Παπαγιάννης είναι Έλληνας γλύπτης, που σπούδασε με υποτροφία στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, όπου σήμερα είναι διευθυντής του Α΄ Εργαστηρίου Γλυπτικής. Το 1981 συνέχισε τις σπουδές του στη σχολή «École des Arts Appliqués et des Métiers d’ Art» στο Παρίσι. Τα τελευταία χρόνια συνεργάστηκε με πολλές Σχολές Καλών Τεχνών της Ευρώπης, και ειδικά τη Σχολή του Βερολίνου και της Brera. Πέρα από τα έργα του, που έχουν επηρεαστεί από τις σύγχρονες τάσεις στη γλυπτική, φιλοτέχνησε και μετάλλια, όπως το μετάλλιο της εισόδου της Ελλάδας στην Ε.Ο.Κ. το 1979 και το μετάλλιο για τον εορτασμό των 150 χρόνων της Βουλής των Ελλήνων το 1978. Έργα του Θεόδωρου Παπαγιάννη βρίσκονται σε δημόσιους χώρους στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, στο Δήμο Μεταμόρφωσης δύο είναι τα γλυπτά που φιλοτέχνησε. Το πρώτο βρίσκεται απέναντι από το Δημαρχείο και ονομάζεται «Πολίτης Λαμπαδηδρόμος». Κατασκευάστηκε από ανοξείδωτο ατσάλι και σίδηρο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Το δεύτερο είναι το «Μνημείο Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης», το οποίο βρίσκεται στην ομώνυμη πλατεία.
Κτήμα Δηλαβέρη
Το Κτήμα Δηλαβέρη είναι μια περιοχή 60 στρεμμάτων που ανήκει στο Δήμο Μεταμόρφωσης. Έχει χαρακτηριστεί ως «χώρος πρασίνου», ο οποίος αναπλάστηκε διαμέσου του έργου «Αφύπνιση Δηλαβέρη» και εγκαινιάστηκε το 2010. Πιο αναλυτικά, πάνω στο λόφο βρίσκονται μία καφετέρια, ένα πάρκο, μία παιδική χαρά και το παρεκκλήσι του Προφήτη Μωυσέως του Θεόπτου. Κατασκευάστηκε, επιπλέον, ένα δημοτικό κολυμβητήριο ολυμπιακών εγκαταστάσεων. Από το λόφο μπορεί κανείς να δει όλο το λεκανοπέδιο Αττικής.
Συνεδριακό Κέντρο
Το Συνεδριακό Κέντρο ανεγέρθηκε στο Λόφο Δηλαβέρη και έχει συνολική επιφάνεια 1.055τ.μ.. Περιλαμβάνει την κύρια αμφιθεατρική αίθουσα, χωρητικότητας 250 ατόμων, με κατάλληλη υποδομή ώστε να υποδέχεται τόσο συνεδριακές όσο και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, καθώς και ένα ανοικτό αμφιθέατρο, χωρητικότητας 90 περίπου ατόμων, κατάλληλο για θερινές εκδηλώσεις και θεατρικές παραστάσεις. Διαθέτει, επίσης, χώρους για συνεντεύξεις τύπου και γραμματεία, γραφείο για τις οργανωτικές ανάγκες των εκδηλώσεων, χώρο υποδοχής, καμαρίνι και θεωρείο. Στο Συνεδριακό Κέντρο διοργανώνονται συνέδρια, σεμινάρια, ημερίδες, διαλέξεις, συναντήσεις εργασίας, εκθέσεις και πολιτιστικά γεγονότα.
