Πραγματοποιήθηκε στο Δημαρχείο Παλαιού Φαλήρου
Πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 8 Σεπτεμβρίου 2011 στο Παλαιό Φάληρο, ενημερωτική συνάντηση σχετικά με την υπό εξέλιξη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου “Ανάπλαση του ρέματος Πικροδάφνης”.
Στη συνάντηση, κατά τη οποία οι μελετητές παρουσίασαν την πρότασή τους για τη διευθέτηση της κοίτης του ρέματος, συμμετείχαν οι Δήμαρχοι, Δημοτικοί Σύμβουλοι και μέλη των Δημοτικών Επιτροπών Διαβούλευσης των τριών άμεσα ενδιαφερομένων Δήμων Αγ. Δημητρίου, Αλίμου και Π. Φαλήρου, καθώς επίσης και ο Περιφερειάρχης Γιάννης Σγουρός, μέλη του Περιφερειακού Συμβουλίου και υπηρεσιακοί παράγοντες της Περιφέρειας.
Η Δήμαρχος Αγίου Δημητρίου Μαρία Ανδρούτσου, μέσα από μια εμπεριστατωμένη παρουσίαση των απόψεών της, κινούμενη στο πνεύμα της εκτέλεσης του έργου με τις λιγότερες δυνατές παρεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον, έθεσε μια σειρά από ενστάσεις και ερωτήματα για την υπό εφαρμογή μελέτη.
Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκε και η πλειοψηφία των ομιλητών, ενώ στο τέλος, οι εκπρόσωποι της Περιφέρειας υποσχέθηκαν ότι θα εξετάσουν όλες τις παρατηρήσεις και προτάσεις που διατυπώθηκαν και θα εκθέσουν τις απόψεις τους και γραπτώς και σε επόμενες διαδικασίες διαβούλευσης.
Από το Δήμο Αγίου Δημητρίου, εκτός της Δημάρχου, στη συνάντηση αυτή συμμετείχαν ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Βασίλης Κουτσανδρέας, οι Αντιδήμαρχοι Κώστας Φραγκιαδάκης και Άγγελος Γαβαλάς, οι Δημοτικοί Σύμβουλοι Μάρκος Βαζαίος, Σπήλιος Διαβολίτης, Ελένη Καντζέλη, Δημήτρης Λούκος, Τάσος Αυρηλιώνης, Νίκος Βρεττός και Σωτήρης Καραχρήστος και ο δ/ντής της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου Γιώργος Βασιλαντωνάκης.
ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Η Δήμαρχος Αγίου Δημητρίου σε σχετική επιστολή της προς τις αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφέρειας και προς το Περιφερειακό Συμβούλιο, αναφέρει τα εξής:
Προς
1. Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής
Γενική Δ/νση Χωροταξικής και
περιβαλλοντικής πολιτικής
2. Περιφέρεια Αττικής
Δ/νση Τεχνικών Υπηρεσιών
Κοινοποίηση:
1. Δήμαρχο Αλίμου
2. Δήμαρχο Παλαιού Φαλήρου
ΘΕΜΑ: Παρατηρήσεις επί της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου «ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΡΕΜΑΤΟΣ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ.
Ο Δήμος Αγίου Δημητρίου θεωρεί την παρουσίαση της 8ης Σεπτεμβρίου 2011, της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) του έργου «ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΡΕΜΑΤΟΣ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ (από Λ. Βουλιαγμένης έως την εκβολή του)», εκ μέρους του Αναδόχου, ως μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαβούλευση μεταξύ όλων των συμμετεχόντων φορέων, των κατοίκων των τριών παραρεμάτιων δήμων, αλλά και κάθε ενδιαφερόμενου πολίτη.
Παράλληλα θεωρεί τη διαβούλευση ως το πρώτο βήμα στην περαιτέρω διαδικασία ουσιαστικής αξιολόγησης του περιεχομένου και των υπολοίπων μελετών του έργου ανάπλασης, καθώς παρουσιάζει ευρύτερη οικολογική και περιβαλλοντική σημασία.
Ως Δήμος Αγίου Δημητρίου μελετήσαμε άμεσα, ενδελεχώς και επισταμένα το περιεχόμενο της ΜΠΕ του έργου και εντοπίσαμε αρκετά σημεία που μας προβληματίζουν, δημιουργούν ερωτήματα και χρήζουν περαιτέρω διευκρινίσεων.
Εκ του περιεχομένου της ΜΠΕ, θεωρούμε ότι το έργο θα περιγραφόταν ακριβέστερα με έναν άλλο τίτλο όπως «Διευθέτηση του ρέματος Πικροδάφνης σε ανοικτό αγωγό τραπεζοειδούς διατομής, με εκτέλεση εργασιών στο συνολικό συνεχές μήκος» και όχι ως «Ανάπλαση ρέματος Πικροδάφνης».
Πιστεύουμε όμως πως η φύση των προβληματισμών που ανέκυψαν, απαιτεί πρόσβαση στα πρωτογενή στοιχεία και όλες τις επιμέρους μελέτες του προτεινόμενου έργου, επιπλέον της παρουσίασης της 8ης Σεπτεμβρίου 2011 από τους μελετητές, ώστε να δοθεί η δυνατότητα για αξιολόγηση και κριτική, με επιστημονικά κριτήρια, στις κατατεθειμένες προτάσεις της μελέτης ανάπλασης.
Στο παρόν υπόμνημα αναφέρουμε τις διαπιστώσεις μας και καταθέτουμε τους προβληματισμούς που εγείρονται έμμεσα επί της μελέτης ανάπλασης, με βάση τα περιεχόμενα της ΜΠΕ του έργου.
Υδραυλική λειτουργία
I. Από τα αναφερόμενα στη ΜΠΕ, η υδραυλική μελέτη, που περιλαμβάνεται στη μελέτη ανάπλασης για το σύνολο του ρ. Πικροδάφνης, υπολογίζει την ικανότητα της υπάρχουσας κοίτης του ρέματος να αντεπεξέλθει στη διέλευση των αυξημένων παροχών σχεδιασμού (περίοδος επαναφοράς 50 έτη). Τα αποτελέσματα έχουν ως εξής:
1. Το τμήμα του ρ. Πικροδάφνης από τη Λ. Βουλιαγμένης (ΧΘ 4+871,9) έως και τη συμβολή με την οδό Θεοκρίτου (ΧΘ 2+440,0) εμφανίζει υδραυλική επάρκεια και αντεπεξέρχεται πλήρως στη διόδευση των παροχών σχεδιασμού, πλην ενός εντοπισμένου σημείου. Στο τμήμα αυτό του ρέματος δεν εντοπίζεται κανένα έργο διευθέτησης και η συμβολή με το ρ. Αμαλίας (ογκ. παροχή 30m3/s) δεν δημιουργεί πρόβλημα στην παροχέτευση των τιμών σχεδιασμού της μελέτης. Στο εντοπισμένο σημείο, μήκους μόλις 60m (από ΧΘ 3+770,0 έως ΧΘ 3+420,0) εντός της πλημμυρικής κοίτης, παρουσιάζονται κατακλύσεις ιδιοκτησιών εκατέρωθεν, που απαιτούν έργα διευθέτησης.
2. Το τμήμα του ρ. Πικροδάφνης κατάντη της Οδού Θεοκρίτου (ΧΘ 2+440,0) έως την Οδό Διαγόρα (ΧΘ 1+420,0) εμφανίζει υδραυλική επάρκεια και αντεπεξέρχεται στη διόδευση των παροχών σχεδιασμού εκτός από δύο σημεία εντός της πλημμυρικής κοίτης από ΧΘ 2+440,0 έως ΧΘ 2+270,0 (στη δεξιά όχθη) και από ΧΘ 2+150,0 έως ΧΘ 1+710,0 (εκατέρωθεν) που παρουσιάζουν προβλήματα υπερχειλίσεων και επιβάλλεται η κατασκευή έργων διευθέτησης. Στο συγκεκριμένο τμήμα του ρέματος είναι ήδη κατασκευασμένα τα περισσότερα έργα προστασίας της κοίτης όπως τοιχία αντιστήριξης από σκυρόδεμα (βλ. οδούς Θεοκρίτου, Θεσσαλονίκης και Ρίμινι), 5 πεζογέφυρες και η μεταλλική οδογέφυρα της οδού Κουντουριώτου. Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στη ΜΠΕ, τα μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί σχεδιάστηκαν και εκτελέσθηκαν με τρόπο που σε πολλές περιπτώσεις χειροτέρεψαν αντί να καλυτερεύσουν την κατάσταση, με συνέπεια τη δημιουργία τοπικών στενώσεων της κοίτης λόγω των έργων διευθέτησης της ροής, ενώ επιπροσθέτως οι γέφυρες προξενούν μεγάλες διαβρώσεις και διαταραχές στη ροή. Στο τμήμα αυτό του ρέματος εντοπίζεται και η συμβολή με το ρ. Καλαμά (20m3/s) που δεν δημιουργεί πρόβλημα στην παροχέτευση των τιμών σχεδιασμού της μελέτης.
3. Το τμήμα του ρέματος κατάντη της Οδού Διαγόρα (ΧΘ 1+420,0) έως τις εκβολές του (ΧΘ 0+000,0), αδυνατεί πλήρως να παροχετεύσει τις παροχές σχεδιασμού και επιβάλλεται η κατασκευή έργων διευθέτησης. Σε όλο το μήκος παρουσιάζει προβλήματα έντονων υπερχειλίσεων εκατέρωθεν, εξαιρουμένου ενός μικρού τμήματος 70m. Στο συγκεκριμένο τμήμα είναι ήδη κατασκευασμένα έργα προστασίας της κοίτης με τοίχους από σκυρόδεμα, 1 πεζογέφυρα, 2 οδογέφυρες και οι γέφυρες των Λ. Αμφιθέας και Λ. Ποσειδώνος. Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στη ΜΠΕ τα μέτρα προστασίας που έχουν ήδη ληφθεί δημιουργούν τοπικές στενώσεις στην κοίτη και γίνονται πρόξενοι μεγάλων διαβρώσεων και διαταραχών στην ροή. Στο τμήμα αυτό του ρέματος εντοπίζεται η συμβολή με το ρ. Καλογήρων (80m3/s) όπου εμφανίζεται πρόβλημα στην παροχέτευση των τιμών σχεδιασμού της μελέτης.
Με βάση τα ανωτέρω αναφερόμενα στη ΜΠΕ, γίνεται φανερό πως η φυσική και αδιαμόρφωτη κοίτη του ρ. Πικροδάφνης στο τμήμα από τη Λ. Βουλιαγμένης έως τη διασταύρωση με την οδό Θεοκρίτου ικανοποιεί, ουσιαστικά πλήρως, τις σχεδιαστικές απαιτήσεις της υδραυλικής μελέτης, ενώ για το υπόλοιπο τμήμα και όσο πλησιάζουμε προς τις εκβολές, αυξάνουν οι πλημμυρισμοί, και τα προβλήματα παροχέτευσης, φαινόμενα που επιδεινώνονται από τα προβληματικά έργα διευθέτησης. Με βάση τα ανωτέρω στοιχεία από τη ΜΠΕ, λείπουν τα δεδομένα που εστιάζουν στις προβληματικές διατομές και μπορούν να δώσουν απάντηση για τη βελτίωση της δυνατότητας παροχέτευσης που θα επιφέρει τοπικά η κατασκευή νέων έργων διευθέτησης, προς αντικατάσταση των προβληματικών. Για το λόγο αυτό αλλά και για περαιτέρω αξιολόγηση της υδραυλικής λειτουργίας του ρέματος, ζητούμε να παραλάβουμε και να μελετήσουμε την υδραυλική μελέτη μαζί με όλα τα πρωτογενή της στοιχεία.
II. Από τα αναφερόμενα στη ΜΠΕ, η μελέτη ανάπλασης εντοπίζει τον, πάντοτε υπαρκτό, κίνδυνο διαβρώσεων και καταπτώσεων των πρανών (διαμορφωμένων και αδιαμόρφωτων). Αναφέρει τον κίνδυνο από τις διαβρώσεις που είναι εντοπισμένες στα υπάρχοντα τεχνικά έργα, ενώ η πληροφόρηση που μας δίνει για τον ίδιο κίνδυνο σε όλο το υπόλοιπο τμήμα της φυσικής κοίτης του ρέματος, περιορίζεται στα κάτωθι στοιχεία:
Τις υψηλές ταχύτητες και τα ιδιαίτερα υψηλά και απότομα πρανή στο ανάντη της γέφυρας του Αγ. Δημητρίου. Αναφέρεται πως υπάρχει μεγάλος κίνδυνος διαβρώσεων και καταπτώσεων των πρανών κατά τη διάρκεια έντονων πλημμυρικών φαινομένων.
Τους μαιανδρισμούς της κοίτης αλλά και την ανεξέλεγκτη βλάστηση στα πρανή. Αναφέρεται πως η εξέλιξη της ροής παρεμποδίζεται σημαντικά, με αποτέλεσμα συχνές υπερχειλίσεις και κατακλύσεις των παραρεμάτιων περιοχών.
Την πιθανή εμφάνιση μιας μεγάλης πλημμύρας. Αναφέρεται πως δεν έχουν παρατηρηθεί πλημμυρισμοί έως σήμερα λόγω του γεγονότος πως οι παροχές κρατήθηκαν σε χαμηλά επίπεδα.
Τις επιζήμιες παρεμβάσεις. Αναφέρονται αίτια όπως υποσκαφές, επιχωματώσεις, κατολισθήσεις, εναπόθεση μπάζων, απόρριψη σκουπιδιών και αχρήστων αντικειμένων αισθητικής υποβάθμισης.
Την απόθεση φερτών υλών που εντοπίστηκε κοντά στις εκβολές. Αναφέρουν αποθέσεις μέσου ύψους 0,7m σε μήκος περίπου 500m.
Ως Δήμος Αγίου Δημητρίου, στις προαναφερθείσες αιτιάσεις της ΜΠΕ σχετικά με τον κίνδυνο καταπτώσεως των πρανών έχουμε να σχολιάσουμε τα εξής:
Δεν μας γίνεται σαφές και μετρήσιμο, τι ορίζεται ως “έντονο πλημμυρικό φαινόμενο”.
Υπερβαίνει τις τιμές σχεδιασμού;
Ποιες παροχές, ταχύτητες και πιέσεις ορίζονται ως έντονες και υψηλές;
Υπάρχουν στοιχεία για τη συμπεριφορά του ρέματος, υπό την προτεινόμενη διευθέτηση με τα συρματοκιβώτια, σε ανάλογα «έντονα πλημμυρικά φαινόμενα»;
Έχει προσδιοριστεί σε ποια σημεία του ρέματος το ύψος και η κλίση των πρανών αποτελεί πρόβλημα και γιατί;
Έχουν αναζητηθεί ιστορικά στοιχεία καταπτώσεως πρανών στο ρ. Πικροδάφνης μεμονωμένα ή/και μετά από έντονες βροχοπτώσεις και τα αίτια των καταπτώσεων αυτών;
Εάν υπάρχουν τα στοιχεία αυτά, ζητούμε να μας γνωστοποιηθούν.
Αναφορικά με τους μαιανδρισμούς, θεωρούμε πως μειώνουν εν γένει την ταχύτητα ροής των υδάτων και δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη υψηλών ταχυτήτων, το οποίο είναι απολύτως θετικό φαινόμενο, ενώ η βλάστηση στα πρανή (αυτοφυής ή με κατάλληλη φύτευση), μπορεί να προστατεύσει επαρκώς τα πρανή από τη διάβρωση. Γενικότερα, οι όποιες υπερχειλίσεις και κατακλύσεις παραρεμάτιων περιοχών, προκαλούνται από φαινόμενα ανάσχεσης της ροής, που αποφεύγονται εύκολα με τον έλεγχο της βλάστησης σε συνδυασμό με τον καθαρισμό της κοίτης του ρέματος από επιζήμιες επεμβάσεις και ξένες αποθέσεις (μπάζα, σκουπίδια κλπ).
Εάν υπάρχουν σχετικά στοιχεία, ζητούμε να μας γνωστοποιηθούν.
Δεν τεκμηριώνεται επαρκώς ότι οι χαμηλές έως τώρα παροχές οφείλονται σε απουσία πλημμυρισμών στην περιοχή. Αντιθέτως τα κλιματολογικά στοιχεία που παραθέτει η ΜΠΕ δείχνουν πως έχουν υπάρξει πρόσφατα έντονες βροχοπτώσεις με μεγάλα ύψη βροχής μέσα σε λίγες μόνο ώρες, που αντιστοιχούν σε τιμές μηνός.
Εάν υπάρχουν πρόσθετα σχετικά στοιχεία, ζητούμε να μας γνωστοποιηθούν.
Η απόθεση φερτών υλών που εντοπίζεται στις εκβολές, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΜΠΕ, αποτελεί κατ’ αρχήν φυσικό φαινόμενο για κάθε ρέμα, διευθετημένο ή μη. Εκτός του όγκου των φερτών, οφείλουμε να γνωρίζουμε το χρονικό διάστημα εντός του οποίου έγιναν οι αποθέσεις ώστε να αξιολογήσουμε εάν ο κίνδυνος διάβρωσης των πρανών είναι υψηλής επικινδυνότητας. Άλλωστε τα προϊόντα διάβρωσης και τα χαλαρά απορρίμματα που βρέθηκαν εκεί δεν οφείλονται μόνο στο προς διευθέτηση τμήμα του ρ. Πικροδάφνης αλλά αποτελούν συνδυαστικό φαινόμενο του ανάντη της Λ. Βουλιαγμένης τμήμα του και των υπολοίπων 3 ρεμάτων (Αμαλίας, Καλαμών, Καλογήρων) και του οχετού Αμφιθέας που εκβάλουν εκεί.
Εάν υπάρχουν πρόσθετα σχετικά στοιχεία, ζητούμε να μας γνωστοποιηθούν.
III. Από τα αναφερόμενα στη ΜΠΕ, δεν προκύπτουν στοιχεία αναφορικά με την εκτίμηση της επικινδυνότητας για τον κίνδυνο διαβρώσεων και καταπτώσεων των πρανών. Για να γίνει σωστά ο εντοπισμός των σημείων εκείνων στα πρανή που παρουσιάζουν αυξημένη επικινδυνότητα., απαιτούνται γεωμορφολογικά, υδρογεωλογικά, εδαφολογικά, ιστορικά και λοιπά στοιχεία που πρέπει να προσδιορίζουν και να καταδεικνύουν τις πηγές του κινδύνου. Συνήθως απαιτούνται μελέτες πεδίου, γεωτεχνικές, γεωλογικές και πολιτικού μηχανικού, δειγματοληψίες εδαφών (καρότα), αναλύσεις, αυτοψίες, αναδίφηση σε ιστορικά, επιστημονικά, γεωγραφικά κ.λπ. δεδομένα, για να δοθεί μια αξιόπιστη απάντηση.
Η αυξημένη επικινδυνότητα διαβρώσεων και καταπτώσεων μπορεί να οφείλεται σε συνδυασμό πολλών πηγών κινδύνου όπως η χαλαρότητα των φυσικών εδαφών ή να προέρχεται από παράνομες και λανθασμένες ανθρωπογενείς επεμβάσεις π.χ. καταλήψεις της πλημμυρικής κοίτης από κατασκευές και οικήματα, παράνομες συνδέσεις αποχετευτικών αγωγών, επιχωματώσεις με μπάζα και σκουπίδια, λάθος κατασκευασμένα τεχνικά έργα κ.λπ. Μόνον εφόσον έχουν αναγνωρισθεί και τεκμηριωθεί οι πηγές του κινδύνου, τότε μπορούν να προταθούν οι καλύτερες, κατά περίπτωση, εναλλακτικές λύσεις. Από τα αναφερόμενα στη ΜΠΕ, η μελέτη ανάπλασης δεν δίνει απαντήσεις για την επικινδυνότητα του κινδύνου διαβρώσεων και καταπτώσεων στα πρανή, με βάση την ανωτέρω μεθοδολογία.
Εάν υπάρχουν σχετικά στοιχεία, ζητούμε να μας γνωστοποιηθούν.
IV. Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στη ΜΠΕ, προκρίνονται οι εναλλακτικές λύσεις που αντιμετωπίζουν το ρ. Πικροδάφνης με μία ενιαία φιλοσοφία μονολιθικής προσέγγισης για συνολική διευθέτηση της κοίτης του ρέματος, με συνεχή στρώση του πυθμένα και των πρανών του. Η εναλλακτική λύσης της διατήρησης τμημάτων της υφιστάμενης κοίτης σε επιλεγμένες θέσεις, απορρίπτεται. Ως Δήμος Αγίου Δημητρίου πιστεύουμε στην ανάγκη σταθεροποίησης των πρανών του ρέματος, όπου αυτό απαιτείται. Αυτή η ανάγκη πρέπει όμως να τεκμηριωθεί σε σχέση με τα αίτια των κινδύνων και την έκταση των απαιτούμενων επεμβάσεων, ώστε να αξιολογηθεί η εναλλακτική λύση των επιλεκτικών παρεμβάσεων και να εκτιμηθεί το επαγόμενο κόστος. Εάν υπάρχουν σχετικά στοιχεία, ζητούμε να μας γνωστοποιηθούν. Επιπροσθέτως, επιθυμούμε να αξιολογήσουμε περαιτέρω την εναλλακτική λύση της διατήρησης τμημάτων της υφιστάμενης κοίτης και ζητούμε να μας δοθούν όλα τα δεδομένα, τα αρχεία αποτελεσμάτων, οι παραδοχές προσομοίωσης και το υδραυλικό μοντέλο που χρησιμοποιήθηκε για την αναπαράσταση της ροής στη κοίτη του ρέματος.
V. Συμπερασματικά, ως προς τα στοιχεία της υδρολογικής μελέτης που μας παρουσιάζονται στη ΜΠΕ:
Είναι εμφανές πως σε μεγάλο βαθμό η φυσική κοίτη του ρέματος, με τις όποιες δυσμενείς ανθρωπογενείς παρεμβάσεις, παρουσιάζει έως σήμερα ικανοποιητική συμπεριφορά κατά την παροχέτευση του νερού και παράλληλα υπερκαλύπτει τις υψηλές τιμές παροχέτευσης των απαιτήσεων σχεδιασμού. Από τη Λ. Βουλιαγμένης έως και τη συμβολή με την Οδό Θεοκρίτου δεν μας φαίνονται επαρκείς οι λόγοι για την πραγματοποίηση της πλήρους και συνεχούς μόρφωσης των πρανών και του πυθμένα της κοίτης του ρέματος με στρώμνες από συρματοκιβώτια. Για αυτό το τμήμα του ρέματος ζητούμε να πληροφορηθούμε εάν έχει γίνει σημειακά καταγραφή, τοπογραφική απεικόνιση και κατά περίπτωση αξιολόγηση τυχόν προβληματικών θέσεων με όλα τα ακριβή στοιχεία των επιζήμιων παρεμβάσεων (π.χ. επιχωμάτωση βαθιάς γραμμής, κατάληψη ερεισμάτων, συρρίκνωση πλημμυρικής κοίτης και κατάληψη πρανών αυτής, εναπόθεση μπάζων και απόρριψη σκουπιδιών, σχεδιαστικές κακοτεχνίες τεχνικών έργων, λάθος εδράσεις γεφυρών, κακές συνδέσεις αγωγών ομβρίων, παράνομοι αποχετευτικοί αγωγοί κ.λπ.) και να μας δοθούν τα στοιχεία των σχετικών μελετών.
Ζητούμε επίσης να πληροφορηθούμε εάν έχει γίνει συγκριτική αξιολόγηση για τα προτεινόμενα τεχνικά, σε σχέση με τη συνολική λύση διευθέτησης, και εάν έχουν προσδιορισθεί όλες οι αποδεκτές εναλλακτικές λύσεις αποκατάστασης με σκοπό την ελάχιστη, κατά το δυνατόν, και ηπιότερη παρέμβαση (π.χ. απομάκρυνση ιδιοκτησιών από την πλημμυρική κοίτη του ρέματος, κατάλληλη φύτευση, έλεγχος βλάστησης, απελευθέρωση της κοίτης από ξένα αντικείμενα και παράνομους αγωγούς, πλέον της υλοποίησης τεχνικών έργων όπως στήριξη πρανών, δημιουργία αναβαθμών και τοιχίων αντιστήριξης, επανασχεδιασμό γεφυρών κ.λπ.).
Σημαντικότερα προβλήματα παρατηρούνται στο κατώτερο τμήμα του ρέματος (ένα μέρος του έχει ήδη διαμορφωθεί ως ανοικτός αγωγός) από τη συμβολή με την οδό Θεοκρίτου έως τις εκβολές, και ιδιαίτερα στα πρώτα 1.500m μέτρα, κατάντη της οδού Διαγόρα. Για το τμήμα αυτό του ρέματος πιστεύουμε πως σαφώς απαιτείται διόρθωση και επανασχεδιασμός των κακοτεχνιών και των όποιων άστοχων παρεμβάσεων (σύμφωνα με τα αναφερόμενα στη ΜΠΕ, στενώσεις κοίτης και κακή σχεδίαση γεφυρών που προκαλούν αύξηση της ταχύτητας και διαταραχές στη ροή του νερού και εκτεταμένα φαινόμενα διάβρωσης των πρανών). Ζητούμε να πληροφορηθούμε εάν έχει γίνει σημειακή καταγραφή και τοπογραφική απεικόνιση των προβληματικών διατομών με τα ακριβή στοιχεία των επιζήμιων παρεμβάσεων, εάν έχει εκτιμηθεί η έκταση της επιβάρυνσης και εάν έχει προσδιορισθεί πόσο θα συνεισφέρουν στη συνολική λύση διευθέτησης της ροής του ρέματος οι αποδεκτές εναλλακτικές λύσεις αποκατάστασης με σκοπό την ελάχιστη, κατά το δυνατόν, συνολική παρέμβαση (π.χ. ο καθαρισμός των εκβολών από τα φερτά υλικά, ο έλεγχος τυχόν επιχωματώσεων μέσα στο εκβολικό δέλτα, η απομάκρυνση ιδιοκτησιών από την πλημμυρική κοίτη του ρέματος, η κατάλληλη φύτευση, η απελευθέρωση της κοίτης από ξένα αντικείμενα, πλέον της αντικατάστασης των παλαιών με νέα τεχνικά έργα όπως στήριξη πρανών, δημιουργία αναβαθμών, αντικατάσταση τοιχίων αντιστήριξης, επανασχεδιασμό γεφυρών κ.λπ.).
VI. Σχετικά με τα αναφερόμενα στη ΜΠΕ και αναφορικά με την προτεινόμενη από τους μελετητές λύση της συνεχούς στρώσης στον πυθμένα και τα πρανή του ρέματος με συρματοκιβώτια, έχουμε να παρατηρήσουμε τα ακόλουθα:
Δεν αναφέρεται κανένα στοιχείο ενδεικτικού χρονοδιαγράμματος εργασιών για την υλοποίηση της προτεινόμενης εναλλακτικής λύσεως.
Πρέπει να μας αιτιολογηθεί η ανάγκη κατασκευής λεκάνης εκτόνωσης (pluge pool) στην έξοδο του οχετού της Λ. Βουλιαγμένης, που απαιτεί εκτεταμένες εκσκαφές.
Οι συντελεστές τραχύτητας των συρματοκιβωτίων που θα χρησιμοποιηθούν αναφέρονται στη ΜΠΕ με τιμές κατά 50% μικρότερες σε σχέση με το φυσικό υλικό της κοίτης του ρέματος. Με βάση το στοιχείο αυτό, η εκτεταμένη χρήση τους σε όλο το μήκος του ρέματος φαίνεται πως θα αυξήσει τις ταχύτητες ροής και τη συνεπακόλουθη πίεση στα τοιχώματα των πρανών κατά την διάρκεια έντονων πλημμυρικών φαινομένων, σε σχέση με το φυσικό υλικό της κοίτης.
Το οικοσύστημα της περιοχής λόγω της φυσικής κοίτης του ρέματος αποτελεί ενδιαίτημα για υψηλούς πληθυσμούς εντομοπανίδας. Μόνο με τον τρόπο αυτό μπορεί να υποστηρίξει ικανοποιητικά τα 19 είδη πουλιών, τα 6 είδη ερπετών, τα 2 είδη αμφιβίων και τα 3 είδη θηλαστικών, που διαβιούν στο ρέμα (αναφέρονται αναλυτικά στη ΜΠΕ).
Τα συρματοκιβώτια είναι ξένα στοιχεία ως προς τη φυσική κατάσταση του ρέματος και η συνεχής χρήση τους ως υλικό πυθμένα κατά τη φάση λειτουργίας του έργου θα επηρεάσει προς το δυσμενέστερο τους πληθυσμούς της εντομοπανίδας. Η βιοκοινωνία όλων των ειδών που στηρίζονται σε αυτήν και βρίσκονται στα υψηλότερα επίπεδα της τροφικής πυραμίδας, το πιθανότερο, θα καταρρεύσει.
Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη τους συνολικούς όγκους εκσκαφών (107.000m3) και πλήρωσης (85.000m3), δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός πως 200.000m3 υλικών (προμετρούμενα) απαιτούν δεκάδες χιλιάδες μετακινήσεις φορτηγών εντός του Δήμου, από και προς τους χώρους λήψης και απόθεσης υλικών. Μόνο από αυτό το στοιχείο καταλαβαίνουμε πόσο σημαντικές θα είναι οι ηχητικές και κυκλοφοριακές οχλήσεις για τους κατοίκους της περιοχής, η ατμοσφαιρική ρύπανση με τα μικροσωματίδια που θα προέρχονται από τις χωματουργικές εργασίες και από τα καυσαέρια των οχημάτων και το τεράστιο οικολογικό αποτύπωμα που θα προκαλέσει η εκτέλεση των έργων που προβλέπει η μελέτη ανάπλασης.
Για όλα τα ανωτέρω ζητούμε εάν υπάρχουν σχετικά στοιχεία να μας γνωστοποιηθούν.
Αρχιτεκτονική Ανάπλαση
Από τα αναφερόμενα στη ΜΠΕ, η ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΡΕΜΑΤΟΣ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ ακολουθεί το σκεπτικό της διαμόρφωσης της κοίτης του ρέματος σε ανοικτό αγωγό. Με τον τρόπο αυτό αυξάνεται η παροχετευτικότητα του ρέματος εντός της βαθιάς γραμμής και “απελευθερώνεται” έκταση που καταλαμβάνει η πλημμυρική κοίτη στη φυσική κατάσταση του ρέματος. Η έκταση αυτή στη συνέχεια διαμορφώνεται (γήπεδα, παιδικές χαρές, χώροι αναψυχής κ.λπ.) και αποδίδεται προς χρήση στους κατοίκους.
Ως Δήμος Αγίου Δημητρίου, σε σχέση με το προαναφερθέν σκεπτικό, θα πρέπει να τονίσουμε πως πιστεύουμε τα ακόλουθα:
Η πλημμυρική και παραρεμάτια ζώνη του ρέματος δεν είναι κατ’ ανάγκη άχρηστος και επικίνδυνος χώρος, αντίθετα αποτελεί φυσικό περιβάλλον σπάνιας ομορφιάς, φυσική συνέχεια της κοίτης του ρέματος που εκτός της αξίας αναψυχής, έχει τεράστια αισθητική και οικολογική αξία η οποία πρέπει να διαχειριστεί με τον καλύτερο διαθέσιμο τρόπο. Η όποια μελέτη ανάπλασης θα πρέπει να σταθμίσει τα οφέλη αυτά και να προβαίνει σε παρεμβάσεις που θα εξασφαλίζουν την ασφάλεια των χρηστών του χώρου ανάπλασης, ενώ ταυτόχρονα θα θίγουν, κατά το ελάχιστο δυνατόν, τον φυσικό χαρακτήρα του ρέματος. Η συγκεκριμένη μελέτη ανάπλασης δεν θεωρούμε πως συμμορφώνεται με αυτά τα κριτήρια.
Η συγκεκριμένη αρχιτεκτονική μελέτη έρχεται να διαχειριστεί δευτερογενώς έναν χώρο που θα έχει χάσει, λόγω των προτεινόμενων έργων διευθέτησης, το πιο σημαντικό του πλεονέκτημα, τον ανάγλυφο, παραρεμάτιο, φυσικό και οικολογικό χαρακτήρα του. Με βάση το δεδομένο αυτό, προτείνονται τυπικές λύσεις που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε έναν οποιοδήποτε διαμορφωμένο δημόσιο χώρο (π.χ. γήπεδα, εγκαταστάσεις). Εμείς πιστεύουμε πως απαιτείται μιας άλλης φιλοσοφίας αρχιτεκτονική μελέτη, την οποία μπορούμε και να αναπτύξουμε και να υποστηρίξουμε.
Επιπρόσθετα, για να έχει χρηστική αξία η όποια αρχιτεκτονική μελέτη ανάπλασης μιας δημόσιας έκτασης, θα πρέπει να έχει πρώτα καθοριστεί και βεβαιωθεί η κυριότητα και η διαθεσιμότητα των προς ανάπλαση χώρων. Στη ΜΠΕ άλλωστε αναφέρεται πως αναγκαία προϋπόθεση για τη διαμόρφωση της παραρεμάτιας ζώνης είναι ο καθαρισμός της από οποιασδήποτε μορφής αυθαίρετη κατασκευή δηλ. όλα όσα μας παρουσιάζονται στην αρχιτεκτονική μελέτη ισχύουν υπό αυτήν την αίρεση και δεν είναι καθόλου σίγουρο εάν δύνανται, και πότε, αυτά να υλοποιηθούν. Το μόνο σίγουρο θα είναι η διαμόρφωση του ρέματος σε ανοικτό αγωγό τραπεζοειδούς διατομής με συνεχή χρήση και στρώση συρματοκιβωτίων στον πυθμένα και τα πρανή. Για παράδειγμα, συγκρίνοντας τα σχέδια «Οριζοντιογραφία έργων ανάπλασης και φυτοτεχνικής διαμόρφωσης» με τα σχέδια «Γραμμή πλημμύρας στη φυσική κατάσταση ρέματος» οι κύριοι χώροι που υποδέχονται αρκετά από τα ανοικτά γήπεδα, τις παιδικές χαρές και τους χώρους αναψυχής, είναι χώροι που σήμερα καταλαμβάνονται από οικοδομές (οι οποίες κατακλύζονται όταν το ρέμα υπερχειλίζει). Δεν αναφέρεται στη ΜΠΕ εάν είναι αυθαίρετες κατασκευές ή όχι, και το κυριότερο, εάν μπορούν να απομακρυνθούν, με τι επαγόμενο κόστος (οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό) και πότε. Όσο αυτές δεν απομακρύνονται, το μεγαλύτερο τμήμα της προτεινόμενης αρχιτεκτονικής λύσης για την ανάπλαση του ρέματος παραμένει ουσιαστικά ανεφάρμοστο. Εάν υπάρχουν πρόσθετα σχετικά στοιχεία, ζητούμε να μας γνωστοποιηθούν.
Σε γενικές γραμμές, και με το επίπεδο των πληροφοριών που έχουμε στη διάθεσή μας για την αρχιτεκτονική ανάπλαση, δεν μπορούμε να τοποθετηθούμε ουσιαστικά στις λύσεις που προτείνονται. Απλώς σημειώνουμε τους ακόλουθους προβληματισμούς και διαπιστώσεις μας επί των προτάσεων της αρχιτεκτονικής ανάπλασης:
Την έλλειψη αναφοράς για πιθανούς χώρους αποθήκευσης νερού (ταμιευτήρες) που μπορεί να προέρχεται άμεσα από βροχοπτώσεις ή/και έμμεσα από τη ροή νερού του ρέματος που οδεύει προς τη θάλασσα καθώς και σχεδίου διαχείρισής του για την κάλυψη των αναγκών της προβλεπόμενης φύτευσης.
Σχετικά με τον ποδηλατόδρομο, δεν θεωρούμε επαρκές το διατιθέμενο πλάτος των 2m για ποδηλατόδρομο διπλής κατεύθυνσης, ενώ η τυχόν λειτουργία του ποδηλατόδρομου μονοδρομικά πιστεύουμε πως θα καταστήσει επί της ουσίας άχρηστο ή επικίνδυνο το έργο.
Σχετικά με την αναρτημένη κατασκευή από τη γάστρα της γέφυρας, με μια πρώτη προσέγγιση και με δεδομένα τις ελάχιστες ημέρες που το ρέμα θα φουσκώνει ώστε ο πυθμένας να έχει επαρκή επιφανειακή ροή νερού, τις υψηλές ταχύτητες, την τυρβώδη ροή που τότε θα επικρατεί και τις περιορισμένες δυνατότητες επίδειξης λειτουργίας, η κατασκευή κρίνεται μάλλον περιττή.
Σχετικά με τα φωτοβολταϊκά πανέλα και τις ανεμογεννήτριες, δεν γνωρίζουμε εάν λαμβάνεται μέριμνα για την προστασία τους από βανδαλισμούς, ενώ πρέπει να δοθούν αρχιτεκτονικά σχέδια, σχέδια λεπτομερειών, κατασκευαστικά και κοστολογικά στοιχεία ώστε να γίνει δυνατή η αισθητική και οικονομοτεχνική αξιολόγηση της πρότασης. Με μια πρώτη ματιά, από το σύνολο των γεφυρών, η επιφάνεια των φωτοβολταϊκών και ο αριθμός των ανεμογεννητριών κρίνονται μάλλον ως ανεπαρκή για τον τιθέμενο από τη μελέτη στόχο της ενεργειακής αυτάρκειας χρήσης του πάρκου. Για να μιλήσουμε με βεβαιότητα θα πρέπει να γνωρίζουμε εάν υπάρχει σχετική μελέτη για την απαιτούμενη ισχύ φωτισμού (δρόμοι, πάρκα, παιδικές χαρές, πλατεία και λοιπές εγκαταστάσεις).
Για όλα τα ανωτέρω επιθυμούμε εάν υπάρχουν σχετικά στοιχεία να μας γνωστοποιηθούν.
Η ΔΗΜΑΡΧΟΣ
ΜΑΡΙΑ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΥ
