Η εισήγηση του Δημάρχου Αγίας Βαρβάρας στην πρώτη συνεδρίαση της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Αττικής
Ο Δήμαρχος Αγίας Βαρβάρας, κ. Γιώργος Καπλάνης, στη Γενική Συνέλευση της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Αττικής (ΠΕΔΑ) που πραγματοποιήθηκε σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας ήταν ομιλητής με θέμα ” Τα οικονομικά της τοπικής αυτοδιοίκησης στη σύγχρονη συγκυρία”.
Πιο συγκεκριμένα, η εισήγηση του Δημάρχου και μέλους της ΠΕΔΑ είναι η εξής: “Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι,
η οικονομική συγκυρία στην οποία διεξάγεται το πρώτο συνέδριο της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Αττικής είναι, όπως γνωρίζετε πολύ καλά, ιδιαίτερα δυσμενής για τη χώρα μας.
Το 2010 η αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ εκτιμήθηκε στο 5,1% καθώς και το 2011 και το 2012 στο 4%. Παράλληλα, η γερμανική οικονομία 2010 σημείωσε αύξηση 3,5% και το 2011 2,9%.
Το ΑΕΠ στην ελληνική οικονομία αντίθετα παρουσίασε μείωση – 3,5% για το 2010 και – 5,5% για το 2011.
Όπως γνωρίζετε το ΑΕΠ είναι το ακαθάριστο εθνικό προϊόν, δηλαδή η περίφημη πίτα της Ελληνικής Οικονομίας, που γίνεται όλο και μικρότερη και άρα τα κομμάτια της γίνονται όλο και μικρότερα και για πολλούς συμπολίτες μας πλέον δεν φτάνουν καθόλου.
Η ιδιωτική κατανάλωση το 2010 μειώθηκε κατά 3,6% και το 2011 κατά 6,2%, και ακόμα η δημόσια κατανάλωση μειώθηκε το 2010 κατά 7,1% και το 2011 κατά 8%. Οι επενδύσεις μειώθηκαν το 2010 κατά 13% ενώ το 2011 κατά 12,9%. Η ανεργία στη χώρα μας από 11,9% που ήταν το 2010 στην εισηγητική έκθεση του κρατικού προϋπολογισμού 2012, προβλέπεται να φτάσει στο 17,1%. Όλες οι τάσεις δείχνουν τη συνέχιση της ύφεσης.
Τα παραπάνω σε συνδυασμό με τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας έχουν οδηγήσει τους δήμους σε πολύ δύσκολή θέση. Οι ΚΑΠ μεταξύ 2009 – 2012 μειώθηκαν κατά 53% δηλαδή περίπου 1,5 δις € λιγότερα.
Η ΣΑΤΑ από 847 εκ. € που ήταν το 2009 περιορίστηκε, το 2011, στα 540 εκ € δηλαδή άλλα 300 εκ € λιγότερα.
Στον προϋπολογισμό του 2012 δεν προβλέπεται να καλυφθούν από κρατικές επιχορηγήσεις ούτε καν η μισθοδοσία των εργαζομένων στους δήμους. Το σύνολο της επιχορήγησης για τις λειτουργικές δαπάνες, χωρίς τις μεταφερόμενες αρμοδιότητες, ανέρχεται σε 1,3 δις €, όταν η συνολική μισθοδοσία του προσωπικού είναι 1,7 δις € από τα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του κράτους.
Η σημερινή οικονομική κρίση επιβάλλει ένταση των προσπαθειών στο κοινωνικό επίπεδο. Όπως είναι γνωστό, οι δήμοι στη διαδικασία παροχής των προνοιακών επιδομάτων έχουν μόνο διαχειριστικό ρόλο. Το 2012 τα προνοιακά επιδόματα μειώνονται κατά 182 εκ €, ενώ ο περιορισμός των δικαιούχων μέσω της ορθολογικοποίησης του συστήματος δεν φαίνεται να παρουσιάζει αποτελέσματα.
Θα πρέπει να τονιστεί ότι στους περιορισμένους αυτούς πόρους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης γίνονται παρακρατήσεις τόσο για τη ΣΑΤΑ όσο και για το ΘΗΣΕΑ. Ακόμη όμως και αυτά τα ποσά που έχουν παρακρατηθεί από νόμιμους, θεσμοθετημένους πόρους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν αποδίδονται σε αυτή.
Τι γίνεται με τη ΣΑΤΑ
Από αυτή την άποψη θεωρούμε θετικό ότι η ΣΑΤΑ, μετά από πρόταση της ΚΕΔΕ, δεν θα περνάει πλέον από το Πρόγραμμα Δημοσίων επενδύσεων αλλά θα κατατίθεται κατευθείαν στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερος έλεγχος και να περιοριστεί η αυθαιρεσία στους θεσμοθετημένους πόρους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι μειώσεις που έχει υποστεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση τα τελευταία χρόνια δεν συναντώνται σε κανέναν άλλον φορέα.
Χαρακτηριστικό επίσης είναι ότι στον προϋπολογισμό του 2012 έγινε «λάθος», ας το δεχτούμε επιεικώς έτσι, και τα νομοθετηθέντα έσοδα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης υπολογίστηκαν σε 450 εκ € λιγότερα από αυτά που ορίζει ο νόμος. Για το λόγο αυτό, ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός Οικονομικών κ. Ε. Βενιζέλος, ο Υπουργός Εσωτερικών κ. Γιαννίτσης, αλλά και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, κατά την τελευταία τους συνάντηση με την ΚΕΔΕ, δεσμεύτηκαν να διορθώσουν το «λάθος».
Και σαν να μη φτάνουν όλα αυτά, κάθε φορά βγαίνουν στην επιφάνεια και νέες δικαστικές αποφάσεις που θα πρέπει οι Δήμοι να εκτελέσουν άμεσα από τα άδεια ταμεία τους, πρόσφατο παράδειγμα το επίδομα των 176 €, που αθροιστικά επιβαρύνει τον κάθε Δήμο με λίγα ή πολλά εκατομμύρια €, ανάλογα με τον αριθμό των εργαζομένων, και για να μην παρεξηγηθώ, δεν μιλάω για τα δικαιώματα των εργαζομένων, μιλάω για την οικονομική αδυναμία των ΟΤΑ.
Και κάτι ακόμα. Επιχειρήσαμε μέσω του Τέλους Περιβάλλοντος να επωφεληθούμε από τις μεγάλες επιχειρηματικές- οικονομικές μονάδες με ιδιαίτερες οχλούσες χρήσεις στις πόλεις μας, θέλοντας να συμβάλλουμε ουσιαστικά στην κοινωνική αλληλεγγύη, και το αποτέλεσμα, μέσω δικαστικών αποφάσεων, ήταν όχι μόνο να στερηθούμε αυτή τη δυνατότητα αλλά αναδρομικά να επιβαρυνθούμε και μάλιστα έντοκα με την επιστροφή των πόρων που είχαμε εισπράξει.
Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι,
Όπως όλοι πολύ καλά γνωρίζετε και όπως όλοι τώρα συμφωνούν η κρίση αντιμετωπίζεται μόνο με ανάπτυξη.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να προσφέρει αναπτυξιακές λύσεις με άμεσα και πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα ιδιαίτερα στο επίπεδο της απασχόλησης. Από αυτή την άποψη πρέπει άμεσα να τρέξει η εφαρμογή του προγράμματος << Α.Κ.Σ.Ι.Α>>.
Τι είναι το πρόγραμμα Α.Κ.Σ.Ι.Α.( Αυτοδιοίκηση – Κοινωνική Συνοχή – Ισόρροπη Ανάπτυξη)
Το Πρόγραμμα «Αυτοδιοίκηση – Κοινωνική Συνοχή – Ισόρροπη Ανάπτυξη» (ΑΚΣΙΑ) περιλαμβάνει τα έργα που έχουν ήδη ενταχθεί στο Πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ» (άρθρο 6επ. ν.3274/2004), εκ των οποίων τα μεν επιλέξιμα έργα για το ΕΣΠΑ θα ενταχθούν προς χρηματοδότηση σε αυτό, μέσω του Ενδιάμεσου Φορέα Διαχείρισης (ΕΦΔ)- ΕΕΤΑΑ, τα δε μη επιλέξιμα από το ΕΣΠΑ θα αποπληρωθούν από εθνικούς πόρους.
Περιλαμβάνει τη συμμετοχή των δήμων στα τομεακά επιχειρησιακά προγράμματα του ΕΣΠΑ και του Προγράμματος «Αλέξανδρος Μπαλτατζής», ιδιαίτερα δε στα Επιχειρησιακά Προγράμματα «Διοικητική Μεταρρύθμιση» και «Ψηφιακή Σύγκλιση».
Τη χρηματοδότηση εκτέλεσης μικρών και μεσαίων έργων τοπικής σημασίας μέσω των διαδικασιών αυτεπιστασίας.
Το πρόγραμμα χρηματοδότησης ενεργειών σχετικών με την εξοικονόμηση ενέργειας, το οποίο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Το Πρόγραμμα Τοπικών Παρεμβάσεων, το οποίο λειτουργεί συμπληρωματικά προς το ΕΣΠΑ και χρηματοδοτεί κυρίως μη επιλέξιμα από το ΕΣΠΑ έργα και δράσεις.
Το πρόγραμμα ΑΚΣΙΑ
Η χρηματοδότηση του Προγράμματος Α.Κ.Σ.Ι.Α. διενεργείται μέσω πόρων που προέρχονται από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, μέσω εθνικών πόρων, καθώς και με θεσμοθετημένους υπέρ της Τ.Α. πόρους, κυρίως αυτούς που προέρχονται από το φόρο ζύθου, το Τέλος Ακίνητης Περιουσίας (ΤΑΠ) και το τέλος διαφήμισης.
Το Πρόγραμμα «Αυτοδιοίκηση – Κοινωνική Συνοχή – Ισόρροπη Ανάπτυξη» (ΑΚΣΙΑ) θα τελεί υπό την εποπτεία Επιτροπής Παρακολούθησης με μέλη της Κεντρικής Διοίκησης, στην οποία θα συμμετέχουν και εκπρόσωποι κεντρικών συλλογικών οργάνων της Αυτοδιοίκησης.
Αγαπητοί συνάδελφοι ,
Υψηλά στην ατζέντα των θεμάτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης βάζω αναγκαστικά το θέμα της Οικονομικής Εξυγίανσης των δήμων και πιο συγκεκριμένα την αναχρηματοδότηση του χρέους και την ρύθμιση των συνολικών οφειλών στο Ταμείο Παρακαταθηκών και σε Τράπεζες του εσωτερικού και εξωτερικού.
Παρά τις προσπάθειές μας και μάλιστα συγκεκριμένων βουλευτών και δημάρχων, μέχρι σήμερα δεν έγινε αντιληπτό από την κυβέρνηση το μέγεθος του προβλήματος και τον ουσιαστικό κίνδυνο για όλους σχεδόν τους δήμους του λεκανοπεδίου.
Χρειαζόμαστε ρεαλιστικές και άμεσες λύσεις χωρίς προκαταλήψεις και στερεότυπα που οδηγούν την λειτουργία των δήμων σε αδιέξοδο. Θέλουμε να ελπίζουμε ότι η κυβέρνηση πολύ σύντομα θα κάνει αυτό δεν έκανε, όπως προτείναμε, στο πρόσφατο πολυνομοσχέδιο που ψηφίσθηκε χθες.
Από τη μεριά μας θέλουμε να υλοποιηθεί το Ειδικό Πρόγραμμα Εξυγίανσης των Ο.Τ.Α., με ειδικότερα αντικείμενα:
i. Τη χρηματοδότηση δανείων των δήμων για τον ισοσκελισμό των προϋπολογισμών τους,
ii. Τη χρηματοδότηση παρεπόμενων συμφωνιών δανειακών συμβάσεων των δήμων για την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των δανείων τους,
iii. Την εξασφάλιση χρηματοοικονομικών διευκολύνσεων προς δήμους, οι οποίοι θα ενταχθούν στο Ειδικό Πρόγραμμα Εξυγίανσης των Ο.Τ.Α.
Αγαπητοί συνάδελφοι ,
δεν τρέφουμε αυταπάτες, η εποχή της ευμάρειας αποτελεί πλέον παρελθόν, λύσεις εξ ουρανού δεν υπάρχουν, οι δυσκολίες είναι μεγάλες.
Η οικονομική κρίση έχει φέρει τους δήμους μπροστά σε ένα μεγάλο δίλημμα. Από τη μία η δραστική μείωση τόσο των επιχορηγήσεων όσο και των ιδίων εσόδων τους και από την άλλη η έκρηξη των προβλημάτων των πολιτών, κυρίως στο επίπεδο των οξυμένων βασικών κοινωνικών αναγκών.
Η προσπάθεια να ανταποκριθούν οι δήμοι και να απαντήσουν σε αυτό το δίλημμα περνάει αναγκαστικά από την ορθολογική οργάνωσή τους και την αξιοποίηση όλου του έμψυχου και υλικού δυναμικού που διαθέτουν.
Είναι προφανές ότι στις σημερινές συνθήκες οι δήμοι δεν μπορούν να καταφύγουν στην εύκολη λύση της τοπικής φορολογίας. Το διαθέσιμο εισόδημα των συμπολιτών μας έχει συμπιεστεί σε τέτοιο βαθμό που και να θέλαμε, δεν θα μπορούσαμε να έχουμε αποτελέσματα από μία τέτοια πολιτική.
Επομένως, σε οικονομικό επίπεδο θα πρέπει να βρεθούν λύσεις οι οποίες δεν θα επηρεάζουν αρνητικά, το πενιχρό πλέον, εισόδημα των πολιτών, ενώ θα διευκολύνουν ταυτόχρονα τους δήμους στην εφαρμογή τοπικών αναπτυξιακών πρωτοβουλιών. Επιτρέψτε μου να καταθέσω τέσσερεις μόνο σχετικές προτάσεις.
Πρώτον: Στελέχωση των δήμων της Αττικής
Οι οριζόντιες πολιτικές που εφαρμόστηκαν στην πολιτική του προσωπικού στο δημόσιο και στους ΟΤΑ, σε συνδυασμό με την ουσιαστική απαγόρευση των προσλήψεων, έχουν δημιουργήσει μεγάλες ανισορροπίες. Υπάρχουν δήμοι στην περιφέρεια μας που το πλεονάζον προσωπικό δημιουργεί προβλήματα ακόμα και στην ίδια την οικονομική βιωσιμότητα τους, την ίδια στιγμή που άλλοι δήμοι σε καίριες υπηρεσίες είναι υποστελεχωμένοι. Η άμεση εφαρμογή των οριζοντίων μετατάξεων με στόχο την ορθολογική οργάνωση και κατανομή των ανθρώπινων πόρων στην πρωτοβάθμια ΤΑ της Αττικής και την εξυπηρέτηση των δήμων και των εργαζομένων, θα πρέπει να αποτελέσει άμεση προτεραιότητα για την ΠΕΔΑ και επιτέλους διεκδίκηση άμεσων λύσεων με χρονοδιαγράμματα και όχι συζητήσεις επί συζητήσεων και σχέδια επί σχεδίων
Δεύτερον: Αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας των δήμων.
Τα έσοδα από την ακίνητη περιουσία των δήμων, σε πανελλαδικό επίπεδο, δεν ξεπερνούν το 5% των συνολικών τους εσόδων. Οι δυνατότητες που υπάρχουν από την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας είναι πολύ μεγάλες. Δεν είναι δυνατότητες μόνο δημιουργίας νέων εσόδων, αλλά και δυνατότητες περιορισμού των δαπανών.
Με την αξιοποίηση σχετικών ευρωπαϊκών κονδυλίων θα μπορούσαν πολλοί δήμοι να χρησιμοποιήσουν μέρος της ακίνητης περιουσίας τους για κοινωνικές υποδομές, όπως Βρεφονηπιακοί σταθμοί, ΚΑΠΗ, ΚΗΦΗ, ΚΔΑΠ, ΚΔΑΠ-ΜΕΑ κλπ.
Τρίτον: Η εμπλοκή των δήμων στη διαχείριση και λειτουργία των κτηματολογικών γραφείων θα προσφέρει όχι μόνο ένα σημαντικό πόρο στην Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά κυρίως δεδομένα και βάσεις που θα διευκολύνουν στη διατύπωση αποτελεσματικών αναπτυξιακών προτάσεων.
Τέλος, θα πρέπει να τονίσω κάτι που όπως είδατε το ανέφερα και στο πρόγραμμα Α.Κ.Σ.Ι.Α. Στο ΕΣΠΑ υπάρχουν πάρα πολλά κονδύλια τα οποία είναι ανεκμετάλλευτα. Θα πρέπει να δημιουργηθούν οι μηχανισμοί εκείνοι που θα μεταφέρουν κονδύλια στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Οι δήμοι έχουν αποδείξει ότι κάτω από ορισμένες συνθήκες και ιδιαίτερα με τη λειτουργία ενός ισχυρού υποστηρικτικού μηχανισμού, μπορούν να αποτελέσουν μία σοβαρή διέξοδο όχι μόνο στα χαμηλά ποσοστά απορροφητικότητας του ΕΣΠΑ, αλλά κυρίως ως ανάχωμα στην ύφεση και στην καλπάζουσα ανεργία.
Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι,
είναι γεγονός ότι η κρίση έχει προσβάλλει περισσότερο τα αστικά κέντρα και ιδιαίτερα την Αττική. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με πάγια προβλήματα που προκύπτουν είτε από τον υπερ-συγκεντρωτισμό του ελληνικού κράτους, είτε από άλλους παράγοντες, όπως για παράδειγμα η ανεξέλεγκτη μετανάστευση, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα.
Στην ωρολογιακή αυτή βόμβα καθόμαστε όλοι επάνω και εμείς και η Κεντρική Κυβέρνηση. Είναι σίγουρο ότι όταν εκραγεί θα επηρεαστεί το σύνολο της χώρας, αλλά κυρίως η Αττική λόγω των ειδικών κοινωνικοοικονομικών της συνθηκών. Για το λόγο αυτό πιστεύω ότι θα πρέπει να παρθούν ιδιαίτερα μέτρα προστασίας των πολιτών της περιφέρειάς μας και υποστήριξης των δήμων, ώστε να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις αυξημένες ανάγκες των δημοτών τους.
Είναι καιρός νομίζω να επανεξεταστεί ο τρόπος κατανομής των ΚΑΠ και της ΣΑΤΑ σε μία πιο δίκαιη και αντικειμενική κατεύθυνση.
Θα ήθελα να τελειώσω με μία πολύ σοβαρή παρατήρηση. Δεν είναι δυνατόν η κατανομή των κοινοτικών κονδυλίων, όπως ακόμη και η διάρθρωση των ΠΕΠ, να γίνεται με όρους και με βάση το ΑΕΠ της χώρας ή των περιφερειών πριν από την κρίση. Εν όψει της αναθεώρησης του ΕΣΠΑ, ζητάμε άμεσα να υπάρξει αναμόρφωση όλων των σχετικών πολιτικών με βάση τα επικαιροποιημένα σύγχρονα στατιστικά στοιχεία, τόσο σε εθνικό, όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Για να μπορέσουμε όλοι, Κεντρική Διοίκηση και Αυτοδιοίκηση, να κάνουμε σωστά τη δουλειά μας, δηλαδή να υπηρετήσουμε τους συμπολίτες μας καλύτερα, δικαιότερα και αποτελεσματικότερα.
Ευχαριστώ για την προσοχή σας.
Γεώργιος Καπλάνης
Δήμαρχος Αγίας Βαρβάρας και Μέλος Διοικητικού Συμβουλίου ΠΕΔΑ.”
