Ακόμη και μετά την αποδοχή των αιτημάτων τους από τα δικαστήρια σύμφωνα με τον νόμο Κατσέλη, πολλοί δανειολήπτες που βρίσκονται σε υπερχρέωση αναγκάζονται να προσφύγουν ξανά στη Δικαιοσύνη. Αυτό συμβαίνει προκειμένου να αντιμετωπίσουν μια συνηθισμένη πρακτική των τραπεζών, η οποία οδηγεί σε αύξηση της μηνιαίας δόσης που πρέπει να καταβάλουν για να διατηρήσουν την προστασία της κύριας κατοικίας τους από πλειστηριασμό, πέρα από τα όρια που μπορούν να αντέξουν.
Σύμφωνα με νομικούς, οι τράπεζες εκμεταλλεύονται την αοριστία ορισμένων δικαστικών αποφάσεων σχετικά με τον υπολογισμό του τόκου σε περιπτώσεις όπου έχει γίνει ρύθμιση από το δικαστήριο βάσει του νόμου Κατσέλη. Έτσι, οι δανειολήπτες αναγκάζονται να καταβάλλουν δόσεις για εκτενή χρονικά διαστήματα, προκειμένου να προστατεύσουν την κατοικία τους.
Οι διαφορές μπορεί να είναι σημαντικές, ανάλογα με τον τρόπο υπολογισμού του τόκου. Εάν ο τόκος υπολογίζεται με βάση ένα επιτόκιο που έχει καθορίσει το δικαστήριο επί του συνολικού εκκρεμούς υπολοίπου της οφειλής, τότε το ποσό της συνολικής μηνιαίας δόσης εκτοξεύεται σε επίπεδα που καθιστούν αδύνατη την εξυπηρέτηση της ρύθμισης. Αντίθετα, αν το επιτόκιο υπολογίζεται επί της μηνιαίας δόσης, η αύξηση του συνολικού ποσού που καταβάλλεται μηνιαίως είναι πολύ μικρότερη.
Πολλοί δανειολήπτες, που ίσως δεν συνειδητοποιούν το λάθος, προσπαθούν να καλύψουν τη «φουσκωμένη» δόση και καταλήγουν σε απόγνωση. Πολλοί από αυτούς απευθύνονται σε δικηγόρους και εισέρχονται σε μια νέα διαδικασία, μετά από τα πολλά χρόνια που απαιτήθηκαν για να δικαιωθούν βάσει του νόμου Κατσέλη. Όσοι επιλέγουν αυτή την οδό, ζητώντας από τα δικαστήρια να εκδώσουν διευκρινιστική απόφαση σχετικά με την αρχική, τελικά δικαιώνονται και μειώνουν τη δόση τους στο «σωστό» επίπεδο, όπως αναφέρουν νομικοί.
Δικαστικές αποφάσεις υπέρ των οφειλετών
Τα δικαστήρια εκδίδουν συνεχώς διευκρινιστικές αποφάσεις τους τελευταίους μήνες, οι οποίες καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα: οι τόκοι θα πρέπει να υπολογίζονται επί της μηνιαίας δόσης και όχι επί του συνολικού ανεξόφλητου κεφαλαίου. Δύο πρόσφατες αποφάσεις, που δημοσιεύθηκαν από τον δικηγόρο Αθηνών, Μιχαήλ Κούβαρη, επιβεβαίωσαν πλήρως τα δικαιώματα των δανειοληπτών. Αυτές είναι η απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης (αριθμός 9975/2024) και η απόφαση του Ειρηνοδικείου Χαλκίδας (αριθμός 335/2024).
Στην απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, αναφέρεται ότι ο οφειλέτης έχει αναλάβει την υποχρέωση να καταβάλει 43.977 ευρώ σε διάστημα 25 ετών (300 μήνες) για τη διάσωση της κύριας κατοικίας του, με τη μηνιαία δόση να ορίζεται στα 146,59 ευρώ. Ωστόσο, η απόφαση δεν διευκρινίζει πλήρως τον τρόπο υπολογισμού των τόκων.
Στην απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης αναφέρεται ότι η έναρξη της περιόδου καταβολής των δόσεων ορίζεται από τον Ιούλιο του 2020. Οι πληρωμές θα πραγματοποιούνται εντός του πρώτου δεκαημέρου κάθε μήνα, με τόκο, χωρίς ανατοκισμό, και θα υπολογίζονται με το μέσο επιτόκιο των στεγαστικών δανείων με κυμαινόμενο επιτόκιο που ισχύει κατά την ημερομηνία αποπληρωμής, σύμφωνα με το στατιστικό δελτίο της Τράπεζας της Ελλάδος. Το επιτόκιο αυτό θα αναπροσαρμόζεται με βάση το επιτόκιο αναφοράς των Πράξεων Κύριας Αναχρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
«Πράγματι», όπως επισημαίνει το δικαστήριο, «η διατύπωση της προαναφερόμενης απόφασης είναι ασαφής και απαιτεί ερμηνεία, καθώς δεν διευκρινίζεται αν το επιτόκιο θα πρέπει να υπολογίζεται στην εκάστοτε μηνιαία δόση ή στο συνολικό κεφάλαιο. Από αυτή τη διατύπωση και με γνώμονα τον γενικότερο σκοπό του ν. 3869/2010, όπως αυτός αποτυπώνεται ρητά στην αιτιολογική του έκθεση, ο οποίος αποσκοπεί κυρίως στην επανένταξη του υπερχρεωμένου πολίτη στην οικονομική και κοινωνική ζωή μέσω της αποκατάστασης της οικονομικής ελευθερίας που συνεπάγεται η εξάλειψη των χρεών που δεν μπορεί να αποπληρώσει, προκύπτει ότι το δικάσαν Δικαστήριο δεν επιθυμούσε τον εκτοκισμό του συνολικού κεφαλαίου που ορίστηκε ως υποχρέωση για τη διάσωση της κύριας κατοικίας του, αλλά για κάθε μηνιαία δόση αυτού».
Το δικαστήριο ερμηνεύει την απόφαση υπ’ αριθμ. 1906/2023 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης (διαδικασία εκούσιας δικαιοδοσίας), εστιάζοντας στο διατακτικό της, σχετικά με τη διάσωση της κύριας κατοικίας του αιτούντος. Σύμφωνα με αυτήν, το επιτόκιο που αναφέρεται θα υπολογίζεται στην εκάστοτε μηνιαία δόση που έχει επιβληθεί από το Δικαστήριο, και όχι στο συνολικό ανεξόφλητο κεφάλαιο που έχει οριστεί προς καταβολή για την εν λόγω αιτία.
Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία που έχει δημοσιοποιήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αναμενόταν ότι το 2024 θα ολοκληρωθεί η εκκαθάριση όλων των εκκρεμών υποθέσεων του νόμου Κατσέλη. Ένας σημαντικός αριθμός δανειοληπτών, από τους περίπου 47.000 που είχαν εκκρεμείς υποθέσεις, έχει δικαιωθεί στα δικαστήρια. Εκτιμάται ότι περισσότεροι από τους μισούς έχουν εξασφαλίσει προστασία βάσει του νόμου Κατσέλη.
