ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ, ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΤΗΣ ΚΕΔΕ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΝΕΑΠΟΛΗΣ – ΣΥΚΕΩΝ ΣΙΜΟΥ ΔΑΝΙΗΛΙΔΗ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ
Το τακτικό μας συνέδριο πραγματοποιείται σε μια περίοδο δύσκολη για την Ελλάδα, η οποία στιγματίζεται από μία σύνθετη κοινωνική και οικονομική κρίση.
Τα δυσεπίλυτα δημοσιονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα μας, έχουν αναδείξει τις χρόνιες παθογένειας και αδυναμίες του ελληνικού κράτους και του πολιτικού μας συστήματος.
Η βαθιά κρίση καθηλώνει την Ελλάδα στη στασιμότητα και την ύφεση και εδραιώνει ένα ασφυκτικό μηχανισμό επιτήρησης.
Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τις κερδοσκοπικές επιλογές του διεθνούς χρηματιστηριακού συστήματος, περιορίζει τις επιλογές διεξόδου και δημιουργεί ένα δυσμενές και επικίνδυνο περιβάλλον για την κοινωνική συνοχή, την απασχόληση και την ανάπτυξη.
Απέναντι σε αυτή την κατάσταση το αδύναμο και πληγωμένο πολιτικό μας σύστημα, αδυνατεί να ανταποκριθεί με σχέδιο και αποτελεσματικότητα. Αδυνατεί «να τα βρει» στη βάση μιας πραγματικής εθνικής συνεννόησης και πολιτικής συναίνεσης.
Είναι προφανές ότι πίσω από την πολυσυζητημένη συνεννόηση των κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση, αλλά και εκείνων που βρίσκονται απέναντι σε αυτή την επιλογή, κρύβονται οι πολιτικές σκοπιμότητες της επόμενης ημέρας.
Η Ελλάδα στην μεγαλύτερη μεταπολεμική οικονομική κρίση, δεν βρίσκει το κοινό τόπο μιας εθνικής στρατηγικής διεξόδου, ανάταξης και ανάπτυξης.
Η κρίση όμως είναι μπροστά μας και δεν μας περιμένει.
Αυτήν την κρίση τη βιώνουμε περισσότερο εμείς, την βιώνει ο κάθε δήμαρχος και ο κάθε δημοτικός σύμβουλος, τη βιώνουν όλοι όσοι ασκούν τοπική εξουσία.
Διαπιστώνουμε πως τα προβλήματα των συμπολιτών μας οξύνονται, οι κοινωνικές ανάγκες διευρύνονται, η φτώχεια αγγίζει όλο και περισσότερες οικογένειες, η ανεργία αυξάνει με δραματικούς ρυθμούς.
Τα θεμέλια της κοινωνικής συνοχής τρίζουν κάτω από το βάρος αυτής της αδυσώπητης κρίσης.
Απέναντι σε αυτή τη νέα κοινωνική πραγματικότητα, οφείλουμε να διαμορφώσουμε τα δικά μας δεδομένα.
Η αυτοδιοίκηση, με τις λιγοστές αλλά σημαντικές για τις τοπικές κοινωνίες δυνάμεις της, οφείλει να δημιουργήσει ένα δίχτυ κοινωνικής προστασίας, αλληλεγγύης και ενίσχυσης του κοινωνικού εισοδήματος των εργαζόμενων.
Αυτό το πεδίο, το πεδίο της κοινωνικής πολιτικής είναι εξαιρετικά κρίσιμο και είμαι βέβαιος ότι μπορεί να αποδειχτεί εξαιρετικά χρήσιμο.
Στο συνέδριο μας οφείλουμε να διαμορφώσουμε ένα πλαίσιο πολιτικών και μέτρων στην κατεύθυνση αυτή.
Η ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ
Σήμερα διανύουμε την πρώτη περίοδο μιας νέας εποχής για την ελληνική αυτοδιοίκηση.
Μια περίοδο μικρή για να δοκιμαστεί πλήρως η νέα διοικητική μεταρρύθμιση στη χώρα. Μια περίοδο μεγάλη, ώστε να βγουν τα πρώτα χρήσιμα και ασφαλή συμπεράσματα για την τοπική αυτοδιοίκηση με τη νέα της μορφή και λειτουργία.
Αρκετοί από εμάς, είμαστε από εκείνους που αγωνιστήκαμε για τη νέα διοικητική διάρθρωση στην Ελλάδα.
Για ένα διοικητικό μοντέλο με λιγότερο και επιτελικό κράτος και με ισχυρές τοπικές και αιρετές περιφερειακές αρχές, πραγματικούς πόλους εξουσίας.
Για την θεσμική εξέλιξη της αυτοδιοίκησης, την ενίσχυση της με νέες αποκλειστικές αρμοδιότητες, την οικονομική της αυτοδυναμία, τον ουσιαστικό της ρόλο στην τοπική ανάπτυξη και την κοινωνική ευημερία.
Για τη διαφάνεια, τον κοινωνικό έλεγχο και λογοδοσία, τη δημοκρατική λειτουργία και τη νέα λαϊκή συμμετοχή.
Είμαστε από εκείνους που εξακολουθούμε να λέμε, πως ο Καλλικράτης δεν τόλμησε όσο έπρεπε.
Πως οι αλλαγές έπρεπε να είναι πιο βαθιές.
Πως το κράτος έπρεπε να μεταβιβάσει πλήρεις αρμοδιότητες στην τοπική αυτοδιοίκηση όπως για παράδειγμα στην παιδεία, στην υγεία και στην κοινωνική πρόνοια, στην χωροταξία και στο περιβάλλον.
Πως χρειάζεται ένας δεύτερος Καλλικράτης που θα ολοκληρώσει τις αλλαγές και θα φέρει την ελληνική αυτοδιοίκηση πιο κοντά στην αντίστοιχη ευρωπαϊκή.
Οι 12 πρώτοι μήνες λειτουργίας των 325 νέων δήμων της χώρας, έδειξαν το μεγάλο βαθμό προσαρμογής τους στις απαιτήσεις του νέου θεσμού. Ιδιαίτερα μάλιστα εάν αναλογιστούμε πως ο Καλλικράτης εφαρμόζεται χρονικά στην καρδιά της μεγαλύτερης οικονομικής και δημοσιονομικής κρίσης στην Ελλάδα.
Οι δήμοι βρήκαν τον βηματισμό τους και τις νέες ισορροπίες τους.
Τα νέα όργανα που προβλέπονται λειτουργούν άψογα.
Η διαφάνεια στη διαχείριση εδραιώθηκε.
Οι τοπικές κοινωνίες αποδέχθηκαν τις αλλαγές και προσαρμόστηκαν στις νέες λειτουργίες.
Τα όποια προβλήματα παρουσιάζονται – και είναι αλήθεια αρκετά – στην άσκηση των νέων αρμοδιοτήτων, οφείλονται κυρίως στην έλλειψη εξειδικευμένου ή επαρκούς προσωπικού στους δήμους. Παρόλα αυτά όλοι οι δήμοι προσπαθούν και ανταποκρίνονται σε ικανοποιητικό βαθμό στην άσκηση των νέων αρμοδιοτήτων τους.
Αυτή η πρώτη περίοδος, διέψευσε όλους εκείνους που ισχυριζόταν πως η αυτοδιοίκηση θα βάλτωνε, πως ο Καλλικράτης θα έδινε την χαριστική βολή στους δήμους, πως η εφαρμογή του νέου θεσμού θα ήταν αδύνατη μέσα την μεγάλη κρίση.
Διέψευσε εκείνους που θέλουν μια αυτοδιοίκηση μικρή. Χωρίς ιδιαίτερες αρμοδιότητες. Μια αυτοδιοίκηση τοπικών μικροδιευθετήσεων μέσα από την οποία θα λειτουργεί ένα πελατειακό σύστημα αναπαραγωγής τους.
Όμως οι μεγάλες αλλαγές είναι μεγάλες επειδή ακριβώς μπορούν να πετύχουν σε κάθε δύσκολη συγκυρία.
Επειδή μπορούν να ξεπεράσουν τις όποιες αντιδραστικές ή οπισθοδρομικές αντιλήψεις.
Επειδή φέρνουν κάτι νέο στην ελληνική πραγματικότητα και αυτό το νέο είναι πιο ισχυρό από το παλιό και φθαρμένο παρελθόν
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ-ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ 2010
Το 2010, εν όψει της εφαρμογής του Καλλικράτη στο τακτικό συνέδριο της ΚΕΔΚΕ θέσαμε τις προτεραιότητες της αυτοδιοίκησης για την κοινωνική πολιτική και την απασχόληση. Χρήσιμη σήμερα είναι μία αξιολογική ανασκόπηση αυτής της απόφασης ώστε να μπορέσουμε να διαμορφώσουμε το νέο πλαίσιο διεκδικήσεών μας.
Σε γενικές γραμμές το 2010 θέσαμε τα παρακάτω ζητήματα:
1. Αποκέντρωση αρμοδιοτήτων για θέματα κοινωνικής πολιτικής, εργασίας και υγείας
Στο τομέα αυτό θεσμοθετήθηκε μέσω του Καλλικράτη η αποκέντρωση πλήθους αρμοδιοτήτων στους τομείς της κοινωνικής πολιτικής και δευτερευόντως στον τομέα της υγείας. Με την διοικητική μεταρρύθμιση έχει αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο η κοινωνική διάσταση των αρμοδιοτήτων της αυτοδιοίκησης στη χώρα μας και στην ουσία ο Α΄ βαθμός τοπικής αυτοδιοίκησης έχει αναγορευτεί στον κύριο δημόσιο θεσμό που παρέχει κοινωνική πολιτική. Σήμερα οι δομές και οι υπηρεσίες των Δήμων συγκεντρώνουν τέτοια χαρακτηριστικά γεωγραφικής κατανομής, ποσότητας και τυποποίησης που μπορούν να θεωρηθούν ότι ορίζουν ένα εθνικό πλαίσιο αποκεντρωμένης λειτουργίας κοινωνικών υπηρεσιών.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΚΕΔΕ, της ΕΕΤΑΑ η Τοπική Αυτοδιοίκηση το 2012 λειτουργεί 4.449 δομές που απευθύνονται στο σύνολο του πληθυσμού της χώρας, ενώ οι δημοτικές δομές για παιδική προστασία, Βοήθεια στο σπίτι, ΚΗΦΗ, ΙΑΚ Ρομά και δομές ΑΜΕΑ εξυπηρετούν 171.390 οικογένειες. Στο σύνολο των κοινωνικών δομών εργάζονται 19.297 εργαζόμενοι.
2. Χρηματοδότηση των κοινωνικών υπηρεσιών της αυτοδιοίκησης από το ΕΣΠΑ.
Το 2010 θέσαμε μία σειρά ζητημάτων που αφορούσαν τα θέματα της χρηματοδότησης της κοινωνικής πολιτικής από το ΕΣΠΑ. Τη διετία που μεσολάβησε με την παραγωγική και δημιοργική συνεργασία της ΕΕΤΑΑ και της Γενικής Γραμματείας Διαχείρισης Κοινοτικών και άλλων Πόρων του Υπουργείου Εργασίας, πετύχαμε εξαιρετικά αποτελέσματα. Με τη συνεπή στάση της αυτοδιοίκησης, δράσεις που αφορούν στην παιδική φροντίδα και προστασία, στην φροντίδα των ηλικιωμένων και των ατόμων με αναπηρία, υλοποιούνται και χρηματοδοτούνται μέσω ΕΣΠΑ με άριστο τρόπο, με αποτέλεσμα τη σωστή αξιοποίηση ευρωπαϊκών πόρων. Σύμφωνα με στοιχεία της ΚΕΔΕ τεκμηριώνεται η πρωτεύουσα θέση των φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην μέχρι σήμερα αξιοποίηση των πόρων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου.
Την περίοδο 2010-2012 από το ΕΣΠΑ τα κοινωνικά προγράμματα χρηματοδοτήθηκαν ως εξής:
Ι. ΒΡΕΦΙΚΟΙ – ΠΑΙΔΙΚΟΙ – ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ – ΚΔΑΠ – ΚΔΑΠ ΜΕΑ
Έτος 2010-2011
Προϋπολογισμός 90 εκ. €
Έτος 2011-2012
Προϋπολογισμός 174 εκ. €
ΙΙ. ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Πρόγραμμα 2010 «Βοήθεια στο σπίτι»
Προϋπολογισμός περίπου 80εκ. €
Πρόγραμμα Β΄ Εξάμηνο 2011 «Βοήθεια στο σπίτι»
Προϋπολογισμός 60εκ. €
ΙΙΙ. ΚΗΦΗ (Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων) και Κέντρα Διημέρευσης – Ημερήσιας Φροντίδας για άτομα με αναπηρία.
Πρόγραμμα έως 31/12/2012
Προϋπολογισμός 50εκ. €
Εκτίμηση βάσει προτάσεων 32 εκ. €. Υπόλοιπο προς απορρόφηση 18 εκ €, το οποίο πρέπει να επαναπροκηρυχθεί και με κινητοποίηση της αυτοδιοίκησης να αξιοποιηθεί. Για το πρόγραμμα εκκρεμεί η υπογραφή των συμβάσεων.
ΙV. Κέντρα Στήριξης ΡΟΜΑ και ευπαθών ομάδων
Πρόγραμμα 2012-2013 «Κέντρα Στήριξης ΡΟΜΑ και ευπαθών ομάδων»
Προϋπολογισμός 15εκ.
Το πρόγραμμα βρίσκεται υπό προκήρυξη.
Οι Δήμοι και οι Δημοτικές Επιχειρήσεις, με τις χιλιάδες κοινωνικές δομές που διαθέτουν, με την εμπειρία και την τεχνογνωσία τους έχουν αποδείξει πως σε όσες δράσεις του ΕΠΑΝΑΔ έχουν προκηρυχθεί, συμμετέχουν και αξιοποιούν τους πόρους αποτελεσματικά, επ’ ωφελεία του δημόσιου συμφέροντος.
3. Διασφάλιση Βιωσιμότητας των κοινωνικών δομών
Στη διετία 2010-2011 παρά την κρίσιμη οικονομική συγκυρία καμία κοινωνική δομή της αυτοδιοίκησης δεν έκλεισε. Αντιθέτως με τις συνεχείς παρεμβάσεις πετύχαμε την αύξηση των διαθέσιμων κονδυλίων από το ΕΣΠΑ. Σε περιόδους που κάποιες δράσεις δεν ήταν επιλέξιμες στο ΕΣΠΑ όπως το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» για το πρώτο εξάμηνο του 2011, διασφαλίσαμε τη χρηματοδότησή του από εθνικούς πόρους.
Για τα Κέντρα Πρόληψης στη διετία ολοκληρώσαμε την υπογραφή νέας πενταετούς προγραμματικής σύμβασης ΥΠ.ΕΣ, Υπ.Υγείας, ΚΕΔΚΕ, ΟΚΑΝΑ και ΕΕΤΑΑ. Η σύμβαση προβλέπει τη χρηματοδότηση των Κέντρων Πρόληψης με 50% από πόρους της Αυτοδιοίκησης (ΚΑΠ) και 50% από πόρους του Υπ. Υγείας / ΟΚΑΝΑ. Παραμένει επίσης το θέμα της θεσμικής αναβάθμισης της λειτουργίας των Κέντρων Πρόληψης.
ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ 2012
Η διοικητική μεταρρύθμιση της χώρας, με την εφαρμογή του Ν. 3852/2010 «Πρόγραμμα Καλλικράτης», έχει διαμορφώσει ένα θεσμικό πλαίσιο που αναγνωρίζει την προτεραιότητα της άσκησης κοινωνική πολιτικής από την τοπική αυτοδιοίκηση. Η αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων πρέπει σήμερα να ενισχυθεί με νομοθετικές ρυθμίσεις που θα ενισχύουν και θα βαθαίνουν την αποκέντρωση και στους τομείς της υγείας και της εργασίας.
Στον τομέα της υγείας έχουμε καθήκον και υποχρέωση να προχωρήσουμε στη θεσμοθετημένη λειτουργία δημοτικών ιατρείων και φαρμακείων με την πιστοποίηση δομών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Η παροχή ποιοτικών πιστοποιημένων υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας από την αυτοδιοίκηση, έχει πολλαπλά θετικά αποτελέσματα καθότι συμβάλει στην αποσυμφόρηση των νοσοκομείων, στην πρόληψη και στη μείωση του κόστους των υπηρεσιών υγείας.
Σχετικά με τη χρηματοδότηση των δράσεων της αυτοδιοίκησης ειδικά στην κατεύθυνση της σωστής αξιοποίησης των πόρων του ΕΣΠΑ και εν όψει τη αναθεώρησης του, απαραίτητη κρίνεται η ενίσχυση της συμμετοχής της αυτοδιοίκηση σε τρεις άξονες:
Α) Ενίσχυση των πόρων του ΕΣΠΑ που διατίθενται για την κατασκευή κοινωνικών υποδομών, κυρίως δε παιδικών σταθμών. Η τεράστια αύξηση και ο υπερδιπλασιασμός της ζήτησης σε θέσεις φροντίδας παιδιών, που καταγράφηκε στο πρόγραμμα «Εναρμόνιση Επαγγελματικής, και Οικογενειακής Ζωής» μεταξύ των ετών 2010 και 2011 επιβεβαιώνει την τάση της ελληνικής οικογένειας για περισσότερες θέσεις στους παιδικούς σταθμούς. Η χρηματοδότηση της κατασκευής κοινωνικών υποδομών απαντά και στην κάλυψη των κοινωνικών αναγκών των πολιτών, αλλά παράλληλα δημιουργεί θέσεις εργασίας κατά τη φάση της κατασκευής και κατά τη φάση της λειτουργίας.
Β) Ενίσχυση των πόρων του ΕΣΠΑ που διατίθενται για τη λειτουργία κοινωνικών υποδομών. Με τη μεγάλη ζήτηση υπηρεσιών του προγράμματος «Εναρμόνιση Επαγγελματικής και Οικογενειακής Ζωής» οι διαθέσιμοι πόροι έχουν σχεδόν εξαντληθεί. Για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε την επιτυχημένη δράση μας, αλλά και για να αυξήσουμε την απορροφητικότητα των πόρων του ΕΣΠΑ προτείνουμε την αύξηση των διαθέσιμων πόρων.
Γ) Άμεση ενεργοποίηση όλων των δράσεων που προβλέπονται στο ΕΣΠΑ και αφορούν στην υποστήριξη των κοινωνικά ευπαθών ομάδων όπως:
Τοπικά σχέδια για την Απασχόληση (ΤΟΠΣΑ) με τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου και υποχρεωτικό συντονιστικό ρόλο από τους φορείς της αυτοδιοίκησης.
Προγράμματα που αφορούν στην επαγγελματική και κοινωνική ένταξη των τσιγγάνων, των ανθρώπων με αναπηρία, των απεξαρτημένων και των αποφυλακισμένων, των μεταναστών και των προσφύγων.
Προγράμματα που αφορούν στην αγορά, στην αναπαλαίωση και στη διαμόρφωση παλαιών κτιρίων για να χρησιμοποιηθούν ως κοινωνικά κέντρα, στέγες αστέγων και κοινωνικές κατοικίες.
Ιδιαίτερη βαρύτητα θα πρέπει να δοθεί στη λειτουργία στεγών αυτόνομης διαβίωσης για ΑμεΑ από την αυτοδιοίκηση, καθώς σύμφωνα με επιστημονικά τεκμηριωμένες απόψεις η λειτουργία αυτών των δομών συμβάλει στην αποφυγή της ιδρυματοποίησης των ΑμεΑ, ενισχύει την κοινωνική τους ένταξη καθότι αυτές οι δομές λειτουργούν ανοικτά στην κοινωνία, μέσα στον αστικό ιστό, στον τόπο και στη γειτονιά που γεννήθηκαν οι ΑμεΑ και είναι οικονομικά συμφερότερη καθώς το κόστος λειτουργίας τους μειώνεται στο 1/5 των ξεπερασμένων κλειστών δομών περίθαλψης.
Η παγκόσμια οικονομική κρίση αλλάζει τις προτεραιότητες σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, δημιουργεί νέα δεδομένα. Οι τοπικές αρχές θα έχουν να αντιμετωπίσουν ολοένα και περισσότερο οξυμένα κοινωνικά προβλήματα και θα πρέπει να εντείνουν την προσπάθεια επίτευξης της κοινωνικής και εδαφικής συνοχής. Οφείλουμε να προετοιμασθούμε και διεκδικήσουμε, ρόλο στη διαμόρφωση των πολιτικών και πόρους για την εφαρμογή τους. Η Ελληνική Αυτοδιοίκηση επιθυμεί να αναλάβει το μερίδιο που της αναλογεί.
Ο στόχος μας για άλλη μια φορά είναι ξεκάθαρος:
«Διαμόρφωση ενός εθνικού αποκεντρωμένου πλαισίου άσκησης Κοινωνικής Πολιτικής, Υγείας και Εργασίας από την Αυτοδιοίκηση, μέσω πιστοποιημένων δομών, με θεσμικά κατοχυρωμένη λειτουργία και διασφαλισμένους πόρους.»
Αυτό ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί.
Έχουμε την εμπειρία, τη γνώση και το σχέδιο.
Απομένει στις δημοτικές αρχές να αξιοποιήσουμε αυτές τις δυνατότητες.
Αγαπητοί συνάδελφοι
τα νέα συλλογικά όργανα της ελληνικής αυτοδιοίκησης, οι ΠΕΔ και η ΚΕΔΕ, έχουμε να επιτελέσουμε ένα σημαντικότατο ρόλο στο πλαίσιο του καινούργιου θεσμικού περιβάλλοντος που διαμόρφωσε ο Καλλικράτης.
Έχουμε καθοριστικό ρόλο στην προώθηση των θεμάτων της αποκέντρωσης, της δημοκρατικής λειτουργίας, της θεσμικής ενδυνάμωσης, της διαφάνειας και της οικονομικής αυτοδυναμίας των δήμων.
Οφείλουμε να βρισκόμαστε μπροστά σε όλα τα μεγάλα θέματα της αυτοδιοίκησης, να δίνουν όραμα, να σχεδιάζουμε και να διεκδικούμε για τους δήμους και τους κατοίκους τους.
Έχουμε καθήκον να προασπίζουμε τα συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα της ελληνικής αυτοδιοίκησης και να αναδεικνύουμε την τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη, την κοινωνική συνοχή, την ισότητα, την αλληλεγγύη, την κοινωνική φροντίδα και προστασία, την εργασία, την ευημερία των πολιτών στο επίκεντρο της δράσης τους.
