Μια αναφορά της δημοτικής παράταξης “Δράση για μία άλλη πόλη” πριν την τελική συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου
Εδώ και εβδομάδες, η διοίκηση του Δήμου έχει προαναγγείλει την τελική συζήτηση για την αναθεώρηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου των Βριλησσίων. Για μια ακόμη όμως φορά, η συνεδρίαση καθυστερεί, έξι ολόκληρα χρόνια μετά την έναρξη της διαδικασίας και λίγο πριν το καλοκαίρι. Η «Δράση», από πολύ νωρίς, είχε εκφράσει το ενδιαφέρον της για το Γ.Π.Σ., θέτοντας τον προβληματισμό της σε ανοιχτές συγκεντρώσεις και στην ιστοσελίδα της παράταξης. (Ειρήσθω εν παρόδω ότι η Δράση είναι η μόνη δημοτική παράταξη που έχει καταθέσει τις θέσεις της δημοσίως και όχι περιστασιακά και αποσπασματικά).
Ήδη από το φθινόπωρο του 2007 είχαμε εκφράσει τον προβληματισμό μας για τον τρόπο που εκπονούνται και για το σύνηθες αποτέλεσμα των πολεοδομικών μελετών στην Ελλάδα γενικότερα:
«Ο σχεδιασμός αυτός (όταν και αν αυτός υπάρχει) είναι συνήθως διορθωτικού χαρακτήρα και έρχεται να διευθετήσει ήδη διαμορφωμένες καταστάσεις (αυτό βέβαια ισχύει γενικά και όχι μόνο στη περίπτωσή μας). Κλασσικό παράδειγμα είναι οι εντάξεις στο σχέδιο πόλης που συνηθέστατα αφορούν ήδη δομημένες περιοχές δηλαδή αυθαιρέτων. (Κράτος οπερέτα δηλαδή).»
Δηλαδή, το κυριότερο πρόβλημα των πολεοδομικών μελετών είναι ότι αυτές έρχονται, σε μεταγενέστερο χρόνο, να διευθετήσουν ζητήματα που προέκυψαν από την μη εφαρμογή όσων προέβλεπαν τα προηγούμενα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια. Συχνότατα όπως συμβαίνει και στην περίπτωση του Γ.Π.Σ. των Βριλησσίων, τόσο η χρονική στιγμή όσο και η διάρκειά εκπόνησής τους, ακυρώνει εκ των πραγμάτων την πρακτική τους αξία. Η υπάρχουσα κατάσταση ή το τι έγινε και τι δεν έγινε από τις εκάστοτε δημοτικές αρχές επιβεβαιώνει την αποτυχία κάθε προηγούμενου σχεδιασμού. Μπορούμε να αναφερθούμε επιγραμματικά σε χαρακτηριστικά παραδείγματα όπως o αποχαρακτηρισμός δασικών εκτάσεων, αυθαίρετη δόμηση, εντατικοποίηση των χρήσεων, καταπάτηση δημόσιου χώρου κ.λπ.
Στις 22/3/2011 γράφαμε με τίτλο «Ποιόν ενδιαφέρει το Πολεοδομικό;»
«Υπό τις παρούσες συνθήκες, η συζήτηση για το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο των Βριλησσίων (Γ.Π.Σ.), δηλαδή για τον τρόπο οργάνωσης της πόλης μας τις επόμενες δεκαετίες, μοιάζει με άσκηση με πολλές παραμέτρους. Καταρχήν, πρέπει κανείς να παραβλέψει τη σημερινή οικονομική και κοινωνική κατάσταση της χώρας και την κατάρρευση του δημόσιου τομέα, αυτού που υποτίθεται ότι θα κληθεί να στηρίξει τις παρεμβάσεις στους δήμους. Στη συνέχεια, να αγνοήσει το μοτίβο των «αγορών» και την κυριαρχία των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, ελπίζοντας ότι τα θέματα κοινωνικής πολιτικής θα αντιμετωπισθούν σε αντίθετη κατεύθυνση από την επικρατούσα τάση. Και να δεχτεί ότι η αντιμετώπιση των προβλημάτων είναι ζήτημα τεχνοκρατικό, ανεξάρτητα της πολιτικής βούλησης. Τέλος, θα πρέπει κανείς να αγνοήσει και τη δεινή οικονομική θέση του Δήμου Βριλησσίων -και κάθε δήμου, που ενώ ακόμη δεν έχει αποζημιώσει τις απαλλοτριώσεις της προηγούμενης εικοσαετίας, σχεδιάζει τώρα να αποκτήσει άλλα 40 στρέμματα γης για κοινωφελείς χρήσεις, τα οποία μάλιστα, θεωρούνται τα ελάχιστα, σύμφωνα με τις μελέτες και τα ευρωπαϊκά «σταθερότυπα»!
Έτσι η βασανιστική και συγχρόνως εντελώς χρήσιμη από πλευράς μελετητών ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης, όταν καταλήγει στη – σύμφωνα με τα σταθερότυπα τα οποία είναι υποχρεωμένη να ακολουθεί- αναγκαία νέα κοινωνική υποδομή, το συμπέρασμα είναι αφοπλιστικό: Ο Δήμος μας έχει ανάγκη 252 στρεμμάτων κοινωνικής υποδομής για εκπαίδευση, αθλητισμό, ελεύθερους χώρους κ.λπ. που αποδεικνύεται απλά ότι δεν υπάρχουν!
Ασφαλώς λοιπόν το Γ.Π.Σ. Βριλησσίων δεν είναι ζήτημα τεχνοκρατικό. Είναι ζήτημα κυρίως πολιτικής βούλησης και απόφασης.
Για την ιστορία, θα αναφέρουμε ότι οι μελετητές του Γ.Π.Σ., όπως είναι υποχρεωμένοι από τις διατάξεις που διέπουν τις προδιαγραφές σύνταξης των σχετικών μελετών, κατέληξαν στο Α΄ στάδιο της μελέτης προκαταρκτικά σε προτάσεις για τους κυριότερους άξονες, ομαδοποιημένες σε τρία σενάρια:
Το σενάριο τάσεων (μη παρέμβασης), το παρεμβατικό σενάριο και το σενάριο ήπιας παρέμβασης. Το πρώτο στάδιο αυτό τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση και παρ’ ότι φάνηκε ότι η πλειοψηφία των συμμετεχόντων ( με εξαίρεση τους «οικιστές» του Κρασσά) συναινούσε στην ακολούθηση του παρεμβατικού σεναρίου η απόφαση της πλειοψηφίας του Δημοτικού συμβουλίου απεφάσισε στα κρίσιμα σημεία να ακολουθήσει το σενάριο της ήπιας παρέμβασης. Αυτό συνέβη στα κεφάλαια:
Νο 1, που αφορούσε τον αστικό χώρο, 4 περί πολεοδομικού κέντρου επιπέδου Δήμου, 5 περί κοινόχρηστου και κοινωφελούς εξοπλισμού που έχει σχέση επίσης και με τους συντελεστές δόμησης και κυρίως στο υπ’ αρ. 7 που αφορούσε τον εξωαστικό χώρο.
Στο τελευταίο υπ’ αρ. 7 κεφάλαιο αποφασίστηκε από το Δημοτικό συμβούλιο η ένταξη στο σχέδιο, κάτι που δεν περιλαμβάνονταν στις προτάσεις της μελέτης κατά το Α΄ στάδιο της, αφού η μελέτη ακόμη και στο σενάριο της ήπιας παρέμβασης πρότεινε τη «χωροθέτηση ορισμένων χρήσεων κοινοχρήστου και κοινωφελούς χαρακτήρα σε δημόσιες και δημοτικές εκτάσεις του Κρασά για την εξυπηρέτηση των αναγκών της 5ης πολεοδομικής ενότητας και χαρακτηρισμός των υπόλοιπων περιοχών του Κρασά ως περιοχών ειδικής προστασίας ΠΕΠ». Πρόκειται δηλαδή για μια πολιτική απόφαση που δεν ήταν σύμφωνη με την γνώμη των μελετητών.
Για το κεφάλαιο 3 που αφορούσε τα πολεοδομικά τοπικά κέντρα υπήρχε ταύτιση του παρεμβατικού σεναρίου και αυτού της ήπιας παρέμβασης από πλευράς μελετητών.
Τέλος, το Δημοτικό Συμβούλιο απεφάσισε υπέρ του παρεμβατικού σεναρίου για το κεφάλαιο 2 περί χρήσεων γης στους βασικούς άξονες κυκλοφορίας και στο 6 περί του οδικού δικτύου. Εδώ έχουμε να παρατηρήσουμε πάντως ότι οι προτάσεις του παρεμβατικού σεναρίου για τα συγκεκριμένα κεφάλαια αφορούν, είτε ήδη δυσμενώς διαμορφωμένες καταστάσεις, είτε παραπέμπουν σε μελλοντικές αναγκαίες ενέργειες.
Πολιτική απόφαση είναι επίσης και η διαφαινόμενη αύξηση του συντελεστή δόμησης στην υπό ένταξη στο σχέδιο περιοχή του Κρασσά, όπως και η απαλοιφή των αυστηρότερων όρων για τη δόμηση στην ίδια περιοχή σε αντίθεση με την πρόταση των μελετητών κατά το Β΄ στάδιο της μελέτης που αποσκοπούσε στην αιτηθείσα από πλευράς Δήμου «τακτοποίηση» των υπαρχόντων αυθαιρέτων κτισμάτων.
Πολιτική απόφαση επίσης είναι και η δέσμευση μόνο μέρους των διαθεσίμων και αξιοποιήσιμων χώρων που πρόκειται να καλύψουν μέρος –αναγκαστικά- του κατά την μελέτη αναγκαίου κοινωνικού εξοπλισμού. Σαν δημοτική κίνηση είχαμε τοποθετηθεί θετικά απέναντι στην παράλληλη διαδικασία της αναθεώρησης του ρυμοτομικού σχεδίου για ότι αφορούσε την εξασφάλιση των χώρων αυτών. Παρ’ όλα αυτά οι τελευταίες εξελίξεις θέτουν εν αμφιβόλω την δυνατότητα ολοκλήρωσης της διαδικασίας αυτής.
Δικαιούται νομίζουμε ο οποιοσδήποτε να διερωτάται πραγματικά τι θα απομείνει από όλη αυτή την περιπέτεια Γ.Π.Σ.– Ρ.Σ. που κόστισε στο Δήμο τόσο χρόνο και χρήμα.
Θα απομείνει μόνο και μόνο η ελληνικότατη ένταξη μιας περιοχής αυθαιρέτων; (Που επαναλαμβάνουμε δεν περιλαμβανόταν στις σκέψεις των μελετητών.)
Θα απομείνει η δέσμευση για μελλοντικό έλεγχο και απομάκρυνση των επιβαρυνουσών χρήσεων;
Θα απομείνει η δέσμευση για τη μελλοντική προκήρυξη μελετών και διαγωνισμών που ορθώς προτείνουν οι μελετητές για αναπλάσεις, χωρίς να περιλαμβάνεται όμως προϋπολογισμός των προτεινόμενων έργων και παρεμβάσεων καθώς και δυνητικές πηγές χρηματοδότησης, όπως επιβάλλουν οι ισχύοντες κανονισμοί περί εκπόνησης Γενικών Πολεοδομικών σχεδίων;
Θα απομείνει η δέσμευση για υλοποίηση των προτάσεων του Επιχειρησιακού προγράμματος «για δημιουργία μικρών, ευέλικτων δηµοτικών πολυχώρων, προσβάσιµων από όλους τους δηµότες, και µε δυνατότητα πολλαπλών πολιτιστικών χρήσεων για παιδιά, νέους και άτοµα της τρίτης ηλικίας»;
Θα απομείνει μια άρτια μελέτη ανάλυσης της υπάρχουσας κατάστασης, που αφού μας κάνει απολύτως κατανοητό το τι δεν πήγε καλά με την εφαρμογή του παλαιότερου Γ.Π.Σ., τελικά καταλήγει σε τι θα κάναμε αν ήταν δυνατόν; (Που δεν είναι)
Προς το παρόν, το σίγουρο είναι ότι η πόλη συνεχίζει να αναπτύσσεται (και δεν θα ήταν δυνατόν να γίνει αλλιώς), αδιαφορώντας για την εξαετή περίοδο εκπόνησης μελετών, με αλλαγές και παρεμβάσεις σημειακές ή όχι, όπως γινόταν πάντα, σαν να μην υπάρχει σήμερα κάποιο ισχύον Γ.Π.Σ. και πολύ περισσότερο σαν να μην πρόκειται να εφαρμοστεί ποτέ το μελλοντικό.
Νίκος Χαραλαμπίδης
