Ενεργειακή φτώχεια – Σχέδιο τριών… διαστάσεων για την καταπολέμησή της
Σχέδιο τριών… διαστάσεων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας ενέκρινε, χθες, με απόφασή του ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κώστας Σκρέκας. Σύμφωνα με τα όσα προβλέπει, εντός της επόμενης δεκαετίας, αναμένεται να απλωθεί ένα «δίχτυ προστασίας» με τρεις δέσμες πολιτικής οι οποίες θα περιλαμβάνουν πολλές δράσεις και μέτρα που εκτιμάται ότι θα επηρεάσουν περί τα 770.000 πληττόμενα από την ενεργειακή φτώχεια νοικοκυριά.
Για το σύνολο των μέτρων έχει προϋπολογιστεί δημόσια δαπάνη τουλάχιστον 2,3 δισ. ευρώ.
Μάλιστα, είναι αξιοσημείωτο ότι, το σχέδιο δράσης που μόλις εγκρίθηκε είναι πιο φιλόδοξο από εκείνο που είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση στις αρχές Αυγούστου, πιθανώς και εξαιτίας της πρωτόγνωρης αύξησης του ενεργειακού κόστους, αλλά και των δραματικών προβλέψεων των αναλυτών για ράλι τιμών στην ενέργεια έως και την Άνοιξη του 2022. Με βάση τα πληττόμενα νοικοκυριά το έτος 2016 που έφταναν το 14% του συνόλου των νοικοκυριών της χώρας (δηλαδή 574.000 από τα 4.100.000), η εφαρμογή των μέτρων και των δράσεων που προτείνονται εκτιμάται ότι θα περιορίσει το ποσοστό στο 7% το 2025 (περίπου 287.000 νοικοκυριά) και στο 3% το 2030 (περίπου 123.000 νοικοκυριά). Η προηγούμενη εκδοχή του Σχεδίου Δράσης για την Καταπολέμηση της Ενεργειακής Ένδειαςπροέβλεπε μείωση στο 12% το 2025 και στο 6% το 2030.
Πρώτα άμεσα μέτρα
Στο πρώτο «πακέτο» μέτρων για την προστασία των καταναλωτών προβλέπεται παροχή προνομιακού τιμολογίου προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας με σκοπό την προστασία των πληττόμενων νοικοκυριών από ακραίες και έκτακτες συνθήκες ενεργειακής ένδειας. Η προνομιακή τιμολόγηση θα αφορά στην ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας έως και την κάλυψη των ελάχιστων συνθηκών θερμικής άνεσης συμπεριλαμβανομένης της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας για άλλες χρήσεις των πληττόμενων νοικοκυριών. Το συγκεκριμένο μέτρο θα εφαρμόζεται τις περιόδους που θα διαμορφώνονται ακραίες και έκτακτες συνθήκες εντός της δεκαετίας 2021-2030. Το κόστος της δημόσιας δαπάνης αναμένεται κατ’ ελάχιστο να ανέλθει σε 40 εκατ. ευρώ για κάθε έτος εφαρμογής του μέτρου και εκτιμάται ότι θα 100.000 φτωχά νοικοκυριά.
Επίσης προβλέπεται η διάθεση «ενεργειακής κάρτας» με την οποία θα μπορούν τα πληττόμενα από την ενεργειακή ένδεια νοικοκυριά να εξασφαλίζουν συγκεκριμένες ποσότητες ενεργειακών προϊόντων σε προνομιακές τιμές. Και αυτό το μέτρο έχει προϋπολογιστεί στα 40 εκατ. ευρώ για κάθε έτος εφαρμογής του μέτρου και εκτιμάται ότι θα αφορά 100.000 νοικοκυριά.
Ακόμη έχουν στον σχεδιασμό έχουν περιληφθεί κανονιστικά και ρυθμιστικά μέτρα, όπως:
I. Πρόβλεψη αυτόματης μετάπτωσης ευάλωτων οικιακών πελατών στο καθεστώς της Καθολικής Υπηρεσίας στην περίπτωση καθυστερήσεων στην αποπληρωμή των
λογαριασμών ενέργειας υπό την προϋπόθεση ότι καλύπτουν τα κριτήρια καθορισμού των πληττόμενων νοικοκυριών.
II. Καθορισμός ενός ορίου ελάχιστης κατανάλωσης ενεργειακών προϊόντων σε ετήσια βάση κάτω από το οποίο απαγορεύεται η αποσύνδεση των πληττόμενων νοικοκυριών.
III. Διευκόλυνση αποπληρωμής και υιοθέτηση ενός πιο ευέλικτου και ευνοϊκότερου πλαισίου διακανονισμού των ληξιπρόθεσμων οφειλών των πληττόμενων νοικοκυριών σε συγκεκριμένες περιπτώσεις (π.χ. δυνατότητα τμηματικής και άτοκης εξόφλησης βάσει ενός ποσοστού της μηνιαίας δαπάνης των πληττόμενων νοικοκυριών). Ενδεικτικά τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να είναι περίοδοι με παρατεταμένη οικονομική ύφεση, ή με ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες και έντονα καιρικά φαινόμενα οι οποίες θα διαφοροποιούνται ανά κλιματική ζώνη στην ελληνική επικράτεια κ.α.
IV. Περιορισμός κατανάλωσης ενεργειακών προϊόντων, με καθυστερήσεις στην αποπληρωμή των λογαριασμών ενέργειας, μέσω έξυπνων μετρητών. Όμως, λόγω του χαμηλού ρυθμού διείσδυσης έξυπνων μετρητών θα διερευνηθεί η εγκατάσταση προπληρωμένων έξυπνων μετρητών.
Για τα συγκεκριμένα μέτρα έχει προϋπολογιστεί δημόσια δαπάνη 30 εκατ. ευρώ και εκτιμάται ότι θα επηρεάσει 150.000 νοικοκυριά.
Δεύτερο «πακέτο» μακροπρόθεσμων μέτρων
Η μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση του ενεργειακής φτώχειας σχεδιάζεται να γίνει με προώθηση της ενεργειακής αναβάθμισης των κατοικιών ευάλωτων νοικοκυριών, με ποσοστά επιδότησης έως 80% για εγκατάσταση συστημάτων και τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας και συστημάτων ΑΠΕ. Θα περιλαμβάνει προγράμματα τύπου «Εξοικονομώ» για την επόμενη δεκαετία και άλλες παρεμβάσεις σε σύμπραξη με την τοπική αυτοδιοίκηση. Τα ωφελούμενα νοικοκυριά εκτιμάται ότι θα φτάσουν τις 120.000 και η δημόσια δαπάνη τα 1,8 δισ. ευρώ.
Αντίστοιχες θα είναι και οι παρεμβάσεις στις δύο ενεργειακές περιοχές που εντάσσονται στο πρόγραμμα της απολιγνιτοποίησης, δηλαδή σε Δυτική Μακεδονία και Μεγαλόπολη. Για αυτές τις περιφέρειες, ο προϋπολογισμός του μέτρου ανέρχεται στα 210 εκατ. ευρώ για την αναβάθμιση 10.000 κατοικιών.
Ακόμη θα ενισχυθούν τα κίνητρα σε υφιστάμενους μηχανισμούς δράσεων σε πληττόμενα νοικοκυριά και καθεστώτα επιβολής υποχρέωσης ενεργειακής απόδοσης, μια δράση προϋπολογισμού 70 εκατ. ευρώ που αφορά 100.000 νοικοκυριά.
Επίσης, σχεδιάζεται η χρηματοδότηση των ΟΤΑ, ώστε μέσω της δημιουργίας ενός ειδικού σχήματος ενεργειακής κοινότητας να υλοποιούν έργα ΑΠΕ με σκοπό το διαμοιρασμό της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας σε νοικοκυριά της περιοχής τους, τα οποία πλήττονται από την ενεργειακή ένδεια, μειώνοντας δραστικά το ενεργειακό κόστος τους. Γι΄ αυτόν τον σκοπό, προβλέπεται ενίσχυση μέσω δημόσιας δαπάνης 100 εκατ. ευρώ, με τα ωφελούμενα φτωχά νοικοκυριά να ανέρχονται σε 90.000.
Η υλοποίηση της πολιτικής του δεύτερου «πακέτου» μέτρων αναμένεται να βοηθήσει 320.000 νοικοκυριά πληττόμενα από το φαινόμενο της ενεργειακής ένδειας να αντιμετωπίσουν μακροπρόθεσμα και αποτελεσματικά τις επιπτώσεις του συγκεκριμένου φαινομένου.
Τρίτη διάσταση μέτρων
Η τρίτη δέσμη μέτρων περιλαμβάνει διενέργεια στοχευμένων δράσεων ενημέρωσης και εκπαίδευσης σε πληττόμενα νοικοκυριά αλλά και σε επαγγελματίες, οι οποίοι σχετίζονται με την υλοποίηση δράσεων εξοικονόμησης ενέργειας σε αυτά. Επίσης, μεταξύ άλλων, θα καλύπτουν την παροχή εξειδικευμένων συμβουλών εξοικονόμησης ενέργειας, όσο και την ενημέρωση αναφορικά με τα τιμολόγια ενέργειας που έχουν διαμορφωθεί και βρίσκονται σε ισχύ για το σύνολο των ενεργειακών προϊόντων. Οι συγκεκριμένες δράσεις προϋπολογισμού 10 εκατ. ευρώ θα αφορούν 100.000 νοικοκυριά.
Στο Σχέδιο Δράσης, ως πληττόμενα νοικοκυριά ορίζονται εκείνα στα οποία το ετήσιο κόστος της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας κάθε νοικοκυριού είναι χαμηλότερο από το 80% του ετήσιου κόστους του για την κάλυψη της ελάχιστης απαιτούμενης κατανάλωσης ενέργειας. Παράλληλα, πρέπει το καθαρό εισόδημα κάθε νοικοκυριού σε ετήσια βάση να είναι χαμηλότερο από το 60% της διαμέσου του αντίστοιχου εισοδήματος για το σύνολο των νοικοκυριών.
Ως πληττόμενα νοικοκυριά από ακραίες συνθήκες ενεργειακής ένδειας, ορίζονται εκείνα στα οποία η απόκλιση της θεωρητικής καταναλισκόμενης ενέργειας σε σχέση με την πραγματική είναι μεγαλύτερη του 200%. Το συγκεκριμένο όριο οδηγεί το επιτελείο του ΥΠΕΝ στο συμπέρασμα ότι περίπου το 19% του συνόλου των πληττόμενων νοικοκυριών από το φαινόμενο της ενεργειακής ένδειας, δηλαδή 90.000 νοικοκυριά για το 2019, δύναται να θεωρηθεί ότι βιώσαν ακραίες συνθήκες ενεργειακής φτώχειας.
