Άρθρο του Παύλου Καμάρα, πρώην Δήμαρχου Πεύκης, Υπεύθυνου Αυτοδιοίκησης της Δημοκρατικής Συμμαχίας
Διαφημίστηκε ως η μεγάλη Διοικητική Μεταρρύθμιση που θα έδινε ώθηση στο θεσμό της Αυτοδιοίκησης.
Θα καθιστούσε τους Δήμους ολιγάριθμους, αλλά ισχυρούς και αποτελεσματικούς, με ποιότητα στις παρεχόμενες υπηρεσίες και αναπτυξιακές προοπτικές.
Παράλληλα θα δημιουργούντο οι οικονομίες κλίμακος που θα εξοικονομούσαν πόρους και θα έβαζαν τέλος στην επαιτεία του (κατά το Σύνταγμα) διακριτού θεσμού της Αυτοδιοίκησης.
Δόθηκε μάλιστα το μεγαλοπρεπές όνομα του Καλλικράτη για να τονισθεί η σημαντικότητα της επιχειρούμενης Μεταρρύθμισης.
Όμως δυστυχώς τα αίτια της αποτυχίας της άλλης επίσης φιλόδοξης “Μεταρρύθμισης” με την εξίσου τρανταχτή επωνυμία “Καποδίστριας” δεν φαίνεται να απασχόλησαν τους ιθύνοντες.
Δεν λήφθηκε δηλαδή υπόψη ότι όσο καλοσχεδιασμένη (στα χαρτιά) να είναι μία μεταρρύθμιση, εάν αφεθεί στην τύχη της, είναι καταδικασμένη να αποτύχει.
Εάν δηλαδή δεν υποστηριχθεί με πόρους και μέσα, ιδίως στην αρχή, θα έχει ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα την απαξίωση του θεσμού, την υποβάθμιση των υπηρεσιών, την απουσία έργων και το χειρότερο την εγκατάλειψη της υπαίθρου, των χωριών και των μικρών πόλεων.
Πολύ δε μάλλον εάν η μεταρρύθμιση στην Αυτοδιοίκηση δεν έχει ριζοσπαστικά στοιχεία ουσιαστικής αυτό-διοίκησης και κυρίως δεν συνοδεύεται (ως συνήθως) από ευρύτερη Μεταρρύθμιση της Κεντρικής Διοίκησης.
Η πραγματικότητα σήμερα, 9 περίπου μήνες μετά την εφαρμογή του Νόμου, που συρρίκνωσε τους ΟΤΑ α’ βαθμού σε 325 και καθιέρωσε την αιρετή Περιφέρεια, δείχνει την ζοφερή πραγματικότητα.
Οι Δήμοι του Κέντρου, υπό το βάρος των επιπτώσεων του βάρβαρου κουρέματος του 30% των τακτικών τους εσόδων αλλά και την απομάκρυνση των συμβασιούχων που παρείχαν κοινωνικές υπηρεσίες, αδυνατούν να ανταποκριθούν στοιχειωδώς στα καθήκοντά τους.
Τρανταχτό παράδειγμα οι Παιδικοί Σταθμοί. Ενέσεις πρόσκαιρου χαρακτήρα όπως αυτή της ΕΕΤΑ ( ελέω ΕΣΠΑ) που κάλυψαν προσωρινά τις τρύπες έλλειψης προσωπικού δεν αναιρούν τη βεβαιότητα ότι έρχονται δύσκολες μέρες για τους Δήμους και τους Δημότες τους
Ούτε βέβαια κωμικοτραγικές λύσεις τύπου ΜΚΟ που εξέθεσαν εμπνευστές και υποκινητές.
Οι μεταφερόμενες αρμοδιότητες κυρίως της Νομαρχίας πελαγοδρομούν από την έλλειψη καταρτισμένου προσωπικού, την ανεπάρκεια χώρων στέγασης και τους πρόσθετους αναγκαίους πόρους που δίνονται με το σταγονόμετρο.
Οι Δήμοι της Περιφέρειας, κυρίως όσοι δεν είναι έδρες των νέων Καλλικρατικών Δήμων, αντιμετωπίζουν την εγκατάλειψη, που δημιουργεί η απομάκρυνση των κέντρων αποφάσεων, η τεράστια σε πολλές περιπτώσεις έκταση των νέων Δήμων και η οικονομική δυσπραγία του Δήμου έδρας.
Ακόμα και στοιχειώδεις υπηρεσίες όπως καθαριότητα και ηλεκτροφωτισμός, ασκούνται πλημμελώς αφού ο ρόλος των Τοπικών Συμβουλίων και των Προέδρων τους μάλλον τυπικός και άχαρος είναι, αφού επωμίζονται το βάρος αποδυναμωμένων και αποδιοργανωμένων υπηρεσιών του Δήμου δορυφόρου και την παντελή έλλειψη χρηματοδότησης ακόμα και των δαπανών συντήρησης. Το μεγαλείο του συγκεντρωτισμού της υποτιθέμενης αποκέντρωσης!
Δεν συζητάμε για έργα αφού το πρόγραμμα ΕΛΛΑΔΑ που θα λειτουργούσε ως ο πνεύμονας για τη στήριξη του νέου θεσμού, χάθηκε κάπου μεταξύ διαβούλευσης και εθνικού τυπογραφείου.
Τα e-kep που θα κάλυπταν τις αδυναμίες που προκαλούν οι αποστάσεις (σε πολλές μάλιστα περιπτώσεις πολλών χιλιομέτρων), στην εξυπηρέτηση των Δημοτών, αγνοούνται μέχρι νεωτέρας, αναγγελίας-εξαγγελίας.
Η αιρετή Περιφέρεια, στενάζει να βρει ρυθμούς, αφού η πρόσφατα μεταφερθείσα αρμοδιότητα της διαχείρισης του ΕΣΠΑ, ασφυκτιά μεταξύ γραφειοκρατίας και δυσκινησίας των διαδικασιών ωρίμανσης και ένταξης των αναγκαίων για τη σημερινή συγκυρία, έργων και προγραμμάτων.
Κινδυνεύει έτσι να χαθεί η μοναδική πλέον ελπίδα για χρηματοδότηση αναπτυξιακών πρωτοβουλιών που θα δώσει λύσεις στο κρίσιμο και καυτό θέμα της ανεργίας που επιδεινώνεται δραματικά.
Ακόμα και ο νέος θεσμός του “Επόπτη Νομιμότητας ” καρκινοβατεί αφού ένας χρόνος δεν ήταν αρκετός για να στηθεί μία υπηρεσία που θα λειτουργούσε ως αντίβαρο στις μεμονωμένες περιπτώσεις κακοδιοίκησης αλλά και στις αυθαιρεσίες των διορισμένων οργάνων της κρατικής Περιφέρειας.
Από την άλλη πλευρά αφελείς προσεγγίσεις στο θέμα των υπερχρεωμένων Δήμων με οριζόντιες αναλύσεις βασιζόμενες στο απλογραφικό σύστημα και όχι στην δυναμική του διπλογραφικού (περιουσία, επενδύσεις κλπ), καταδικάζουν νοικοκύρηδες Δήμους με προοπτική βιώσιμης ανάπτυξης, σε απαξίωση και ταύτιση με σπάταλους και κακοδιοικούμενους Δήμους.
Αυτή είναι η πραγματικότητα.
Και δεν αναιρείται από επιμέρους βελτιώσεις στην οργανωτική δομή κάποιων αδύναμων Δήμων που είναι αποτέλεσμα συγκυριών. Είτε δραστηριότητας αξιόλογων στελεχών, είτε υπέρμετρων προσπαθειών αιρετών και εργαζομένων.
Πολύ δε μάλλον η πραγματικότητα αυτή δεν συγκαλύπτεται από επικοινωνιακού τύπου “βόμβες” για υπέρογκες αμοιβές εργαζομένων στις Δημοτικές Επιχειρήσεις αφού και ασήμαντου οικονομικού βάρους είναι αλλά και μεμονωμένες και καθολικά κατακριτέες.
Η νέα ηγεσία του Υπουργείου, έμπειρη στα αυτοδιοικητικά και με αποδεδειγμένη επάρκεια καλείται να διορθώσει τα αδιόρθωτα.
Να σώσει την Αυτοδιοίκηση από τη λαίλαπα των εφεδρειών και την βίαια δραστική μείωση του προσωπικού των ΟΤΑ, που μάλλον ως παράπλευρη απώλεια προκύπτει παρά ως πραγματική ανάγκη.
Να κόψει και άλλους πόρους, βάσει Μνημονίου, Μεσοπρόθεσμου ή οποιουδήποτε άλλου τροϊκανού κουρέματος, από πόρους που δεν υπάρχουν χωρίς μάλιστα να υποβαθμιστεί το έργο των Δήμων (άλλωστε γιατί έγινε τελικά ο Καλλικράτης ; ) και κυρίως χωρίς να μεταφερθεί το βάρος στον ήδη ταλαιπωρημένο Δημότη
Να δώσει εργαλεία στις ευνουχισμένες Αυτοδιοικήσεις ώστε να αναλάβουν πρωτοβουλίες συνεργασίας με τον ιδιωτικό τομέα, αφού ο στενόμυαλος “Καλλικράτης” δεν μερίμνησε για αυτό.
Να συμβάλλει στην ευελιξία και απορροφητικότητα του ΕΣΠΑ για ανάπτυξη και δημιουργία θέσεων εργασίας ώστε να μην σπαταληθούν οι πόροι σε εύκολα έργα βιτρίνας.
Να αφήσει το θεσμό να λειτουργήσει στον κοινωνικό του ρόλο, κόντρα σε αγκυλώσεις μερικών (ευτυχώς) λειτουργών του Ε.Σ. που στο όνομα του ελέγχου νομιμότητας παρεμβαίνουν βάναυσα στο έργο των εκλεγμένων Δημοτικών Αρχών. Διότι η Κοινωνία την Αυτοδιοίκηση την έχει τώρα περισσότερο από ποτέ ανάγκη δίπλα της.
Να καταστήσει το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων πραγματικό αιμοδότη για την Ανάπτυξη από την Αυτοδιοίκηση, αντί να συνεχίζει να απομυζά χρήσιμους και κρίσιμους πόρους με τα ληστρικά επιτόκια του 11,5%. Σε ένα περιβάλλον όμως τραγικό για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Να ενισχύσει τον τεράστιο δυναμισμό που δίνουν στην Αυτοδιοίκηση οι αιρετοί της. Σε μία εποχή όμως που στο πνεύμα των καιρών και του παραδειγματισμού κόβονται αμοιβές και υποβαθμίζεται η καταστατική τους θέση ,με αποτέλεσμα να αποθαρρύνεται κάθε αξιόλογος πολίτης που θέλει και μπορεί να προσφέρει στα κοινά.
Να δώσει την θεσμική δυνατότητα στους Δήμους να καλύψουν τα κενά που θα δημιουργηθούν στο προσωπικό της με out sourcing (εξωτερική υποστήριξη) στην παροχή υπηρεσιών.
Να προλάβει με άμεσες παρεμβάσεις την επαπειλούμενη περαιτέρω ερήμωση της υπαίθρου που επιφέρει η απώλεια της εγγύτητας (συστατικού στοιχείου της Αυτοδιοίκησης ) λόγω της απομάκρυνσης κέντρων δράσεων και αποφάσεων,αποτέλεσμα της κατάργησης-συγχώνευσης πρωτοβάθμιων ΟΤΑ.
Να στηρίξει τον κάθε Δήμο με τις ιδιαιτερότητές του, αποφεύγοντας ισοπεδωτικές λογικές τύπου επιτήρησης και μνημονίου
Να λειτουργήσει άμεσα το πρόγραμμα “Πολιτεία” ώστε να ενισχυθεί ο θεσμός και να επαναλειτουργήσει η τοπική οικονομία.
Η αλήθεια είναι ότι οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες κάθε άλλο παρά βοηθούν στο έργο αυτό. Δικαιώνονται έτσι όσοι κρατούσαν σοβαρές επιφυλάξεις για την καταλληλότητα του χρόνου εφαρμογής του “Καλλικράτη”.
Όμως ο “Καλλικράτης” πρέπει να στηριχτεί. Διότι οι πολίτες δεν θα πρέπει να εγκαταλειφθούν και από το τελευταίο ίσως μοναδικό τους εναπομείναν στήριγμα σε μία εποχή που βάλλονται από παντού.
