Καταπολέμηση της μοναξιάς και της κοινωνικής απομόνωσης των ηλικιωμένων
Ο Δήμος Μεταμόρφωσης πρόσφατα ξεκίνησε συνεργασία με το Ινστιτούτο Προληπτικής, Περιβαλλοντικής και Εργασιακής Ιατρικής Prolepsis στο πλαίσιο του προγράμματος “Φιλία σε κάθε Ηλικία”. Αυτή ήταν η ιδανική αφορμή για να επικοινωνήσει η εφημερίδα μας με την κα Αθηνά Λινού, Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Πρόεδρο του Ινστιτούτου Prolepsis, ώστε να μας ενημερώσει λεπτομερώς για αυτό το πολύ ενδιαφέρον Πρόγραμμα.
Το “Φιλία σε κάθε Ηλικία” έχει ως στόχο την καταπολέμηση της μοναξιάς και της κοινωνικής απομόνωσης των ατόμων Τρίτης Ηλικίας που εντείνεται την περίοδο της πανδημίας και επιδιώκει να καλύψει την ανάγκη για ανθρώπινη επαφή, ειδικά σε αυτή την πρωτόγνωρη περίοδο.
Αναλυτικά, η συνέντευξη της κας Λινού έει ως εξής:
Κυρία Λινού, θα θέλαμε να μας ενημερώσετε ως Πρόεδρος του Ινστιτούτου Prolepsis και για το πρόγραμμα Φιλία σε κάθε Ηλικία, στο οποίο συμμετέχει και ο δήμος Μεταμόρφωσης. Ποιοι οι σκοποί και οι στόχοι του προγράμματος;
Το πρόγραμμα Φιλία σε κάθε Ηλικία λειτουργεί υποστηρικτικά για την ιδιαίτερα ευάλωτη κοινωνική ομάδα των ηλικιωμένων, με στόχο την καταπολέμηση της μοναξιάς και της κοινωνικής απομόνωσης μέσα από την ανθρώπινη επαφή και τη δημιουργία δεσμών φιλίας. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύουμε τον κοινωνικό ρόλο και την αυτοπεποίθηση τους. Παράλληλα, το πρόγραμμα στοχεύει στην ανάδειξη των αναγκών και των προβλημάτων της Τρίτης Ηλικίας. Το πρόγραμμα Φιλία σε κάθε Ηλικία υλοποιείται από το Ινστιτούτο Prolepsis από τον Απρίλιο του 2020 με δωρεά του “ΤΙΜΑ Κοινωφελούς Ιδρύματος”.
Στην Ελλάδα, το 21,5% του πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών. Ο πληθυσμός της χώρας μας όχι μόνο γηράσκει, αλλά ταυτόχρονα απομονώνεται. Εκτιμάται ότι περίπου 550.000 ηλικιωμένοι ζουν μόνοι τους. Οι ηλικιωμένοι βιώνουν τον πόνο της μοναξιάς και της κοινωνικής απομόνωσης, ενώ παράλληλα δεν αξιοποιείται η εμπειρία και οι δυνατότητές τους. Εκτός από τη μείωση της ποιότητας ζωής, η κοινωνική απομόνωση και ο πόνος της μοναξιάς έχουν δυσμενείς επιπτώσεις για την υγεία του ατόμου, όχι μόνο ψυχοκοινωνικές, όπως αναμένεται, αλλά και σωματικές.
Που στοχεύει το πρόγραμμα Φιλία σε κάθε Ηλικία;
Το πρόγραμμα Φιλία σε κάθε Ηλικία αποτελεί μία πρωτοβουλία του Ινστιτούτου Prolepsis και υλοποιείται σε συνεργασία με τον διεθνή Οργανισμό “Petits Frères des Pauvres” (PFP). Το δίκτυο του Οργανισμού PFP στη Γαλλία στηρίζει σε ετήσια βάση, μέσω εθελοντισμού, περισσότερους από 30.000 ηλικιωμένους, αναδεικνύοντας και επιβεβαιώνοντας τον ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο που έχει η ανθρώπινη επαφή και η επικοινωνία στην ευημερία των ανθρώπων αυτών. Το πρόγραμμα Φιλία σε κάθε Ηλικία στοχεύει στην:
1. Καταπολέμηση της μοναξιάς και της κοινωνικής απομόνωσης των ηλικιωμένων ατόμων μέσω της ανθρώπινης επαφής και της δημιουργίας μακρόχρονων φιλικών σχέσεων και κοινωνικών δεσμών.
2. Ενίσχυση της αυτοπεποίθησης των ηλικιωμένων και της ανεξαρτησίας τους, αξιοποιώντας όσα μπορούν να προσφέρουν στις νεότερες γενιές.
3. Ανάδειξη των αναγκών και των προβλημάτων της τρίτης ηλικίας και στην ευαισθητοποίηση του κοινού, των εμπλεκόμενων φορέων και της Πολιτείας.
4. Ενίσχυση του εθελοντισμού στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην ομάδα των ηλικιωμένων
Και περιλαμβάνει;
Διασύνδεση ηλικιωμένων και εθελοντών σε επίπεδο κοινότητας/ γειτονιάς. Συγκεκριμένα, οι εθελοντές συνδέονται με ηλικιωμένους σε τοπικό επίπεδο (εάν είναι δυνατόν) με στόχο την ανάπτυξη δεσμών “φιλίας”. Κάθε εθελοντής επικοινωνεί τηλεφωνικά ή/ και πραγματοποιεί επισκέψεις, εφόσον το επιτρέπουν οι συνθήκες λόγω της πανδημίας, στους ηλικιωμένους. Με αυτόν τον τρόπο οι εθελοντές κάνουν τους ωφελούμενους να νιώσουν μέλη μιας κοινότητας που ενδιαφέρεται για αυτούς, ενώ τους ενεργοποιούν πνευματικά και συναισθηματικά. Παράλληλα, οι εθελοντές αισθάνονται ότι μπορούν να είναι ενεργοί πολίτες και να προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο, ενώ ωφελούνται από τις εμπειρίες και τα βιώματα των ηλικιωμένων.
Τηλεφωνική Γραμμή για τη Μοναξιά στην Τρίτη Ηλικία – 210-6101300. Άτομα άνω των 65 ετών που βιώνουν μοναξιά/ κοινωνική απομόνωση καθώς και φροντιστές, συγγενείς ή φίλοι αυτών των ατόμων μπορούν να καλούν στη γραμμή προκειμένου να λάβουν ανθρώπινη επικοινωνία σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Στις περιπτώσεις που απαιτείται ενημερώνονται σχετικά με τις κατάλληλες κοινωνικές υπηρεσίες. Η γραμμή λειτουργεί καθημερινά Δευτέρα με Παρασκευή, από τις 11 το πρωί έως τις 8 το απόγευμα. Όλες οι κλήσεις είναι ανώνυμες και η χρέωση είναι αστική.
Το πρόγραμμα Φιλία σε κάθε Ηλικία τελεί υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Αττικής, ενώ η εφαρμογή του συστηματοποιήθηκε με δωρεά του «ΤΙΜΑ Κοινωφελούς Ιδρύματος». Την υλοποίηση του προγράμματος υποστηρίζουν επίσης η Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία Πολιτιστικού και Κοινωφελούς Έργου ΑΙΓΕΑΣ, η BP Ελληνική ΑΕ Πετρελαιοειδών και η ICAP.
Γενικότερα, πώς μπορεί να επιτευχθεί η ολοκληρωμένη ένταξη των ηλικιωμένων στο κοινωνικό σύνολο;
Η φυσιολογική διαδικασία της γήρανσης πρέπει να αποτελεί μία θετική εμπειρία για το άτομο και να συνοδεύεται από τη δυνατότητα ενεργούς συμμετοχής στην κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική και πνευματική ζωή της κοινωνίας. Η κοινωνικοποίηση, η ανθρώπινη επαφή και η «Φιλία σε κάθε Ηλικία» μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της υγείας των ηλικιωμένων. Άλλωστε, η διασύνδεση μεταξύ των ανθρώπων και η επικοινωνία είναι απαραίτητη για την ανθρώπινη ζωή.
Αυτή τη στιγμή και λόγω των μέτρων κατά της COVID – 19 δεν έχουμε τη δυνατότητα να αναπτύξουμε όλες τις δράσεις του προγράμματος. Το πρόγραμμα από τον σχεδιασμό του περιλαμβάνει τη διασύνδεση μεταξύ εθελοντών και ωφελούμενων σε μεγαλύτερη κλίμακα. Συγκεκριμένα, προβλέπεται η διοργάνωση συλλογικών δράσεων με πρωτοβουλίες που θα προέρχονται είτε από τους εθελοντές είτε από τους ίδιους τους ηλικιωμένους σε συνεργασία με τους εθελοντές. Στις δράσεις αυτές οι ηλικιωμένοι θα έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν και να συνδράμουν ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τις ιδιαίτερες δεξιότητες που έχουν. Οι δράσεις μπορεί να περιλαμβάνουν συναντήσεις και διασύνδεση ηλικιωμένων μεταξύ τους (πχ. διοργάνωση συναντήσεων για καφέ, συνεστιάσεις, χοροεσπερίδες, κλπ.), καθώς και σωματικές και πνευματικές δραστηριότητες (π.χ. διοργάνωση περιπάτων, επισκέψεις σε μουσεία, παρακολούθηση θεατρικών παραστάσεων, εκμάθηση χρήσης υπολογιστών, κλπ.). Στο πλαίσιο αυτό θα ενθαρρύνεται και θα διευκολύνεται η συμμετοχή των ωφελουμένων σε δραστηριότητες που διοργανώνονται από άλλους φορείς, οργανώσεις και δομές, όπως Δήμοι, ΚΑΠΗ, Ενορίες, ΜΚΟ, ανάλογα πάντα με τα ενδιαφέροντα και τις δεξιότητές τους. Σημαντικό είναι ότι το πρόγραμμα στοχεύει να καλλιεργήσει και να προάγει την εθελοντική δράση των ίδιων των ωφελούμενων. Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του προγράμματος ηλικιωμένοι διασυνδέονται με άτομα νεότερης ηλικίας, προσφέροντας συμβουλευτική προς τη νέα γενιά, με στόχο την αξιοποίηση των γνώσεων και της εμπειρίας τους και τη σύνδεση των γενεών, Οι δράσεις θα κάνουν τους ωφελούμενους να νιώθουν χρήσιμοι και μέλη μιας κοινωνίας που τους νοιάζεται και υπολογίζει σε αυτούς. Ο εθελοντισμός στην Τρίτη Ηλικία που εφαρμόζεται στο πρόγραμμα μειώνει την κοινωνική απομόνωση, ενισχύει τον κοινωνικό ρόλο των ηλικιωμένων ενώ συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή.
Πώς μπορεί κάποιο άτομο μεμονωμένα ή ένας φορέας να συμμετέχει, εάν το επιθυμεί;
Καθώς το πρόγραμμα στηρίζεται στον εθελοντισμό, μπορεί οποιοσδήποτε το επιθυμεί να συμμετέχει εθελοντικά σε αυτό. Προκειμένου να γίνει κάποιος εθελοντής στο πρόγραμμα, δεν απαιτείται να έχει συγκεκριμένη ιδιότητα, συγκεκριμένες γνώσεις ή δεξιότητες (πχ. να είναι ιατρός ή επαγγελματίας υγείας, κτλ.). Είναι αλήθεια ότι η συμμετοχή ανθρώπων όλων των ηλικιών και μορφωτικών ή κοινωνικών ομάδων είναι συγκινητική. Αυτή τη στιγμή περισσότεροι από 120 συμπολίτες μας από διαφορετικές περιοχές της χώρας συμμετέχουν στο πρόγραμμα ή έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για συμμετοχή. Οι εθελοντές του προγράμματος συμμετέχουν σε εκπαιδεύσεις που διοργανώνει το Ινστιτούτο Prolepsis σε καίριες για το πρόγραμμα και πολύ ενδιαφέρουσες θεματικές, όπως «ανθρώπινη επικοινωνία», «ενσυναίσθηση και ενεργητική ακρόαση», «ψυχολογία της Τρίτης Ηλικίας», «προαγωγή υγείας στην Τρίτη Ηλικία: διατροφή, πρόληψη ατυχημάτων στο σπίτι κ.ά». Παράλληλα, συνεργάζονται στενά με την ομάδα συντονιστών του προγράμματος και εξειδικευμένο επιστήμονα που πραγματοποιεί εποπτεία σε μηνιαία βάση.
Επιπλέον, στο πρόγραμμα μπορούν να συμμετέχουν άτομα άνω των 65 ετών που έχουν ζητήματα μοναξιάς ως ωφελούμενοι του προγράμματος. Ηλικιωμένοι που προηγουμένως αισθάνονταν μόνοι και ήταν αποξενωμένοι ακόμα και στην ίδια τη γειτονιά τους, μέσω του προγράμματος διασύνδεσης με εθελοντές σε τοπικό επίπεδο γίνονται «οικείοι».
Ποιοι συμμετέχουν;
Στο πλαίσιο του προγράμματος, έχει πλέον αναπτυχθεί ένα μεγάλο δίκτυο κοινωνικών εταίρων που περιλαμβάνει Δήμους, Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων, Δομές Υγείας, Σχολεία και Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών. Oι δήμοι Μεταμόρφωσης και Λυκόβρυσης – Πεύκης είναι μεταξύ των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης που έχουν ήδη αγκαλιάσει την πρωτοβουλία. Το πρόγραμμα υλοποιείται επίσης, συστηματικά στους Δήμους Αγίας Βαρβάρας, Ιλίου καθώς και στις Κοινωφελείς Επιχειρήσεις των Δήμων Σερρών και Ωρωπού. Ταυτόχρονα βρισκόμαστε σε στενή συνεργασία με οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στον ευαίσθητο χώρο της Τρίτης Ηλικίας όπως το Μη Κερδοσκοπικό Σωματείο Φροντίζω, η Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση Νοσηλεία, το People Behind, το Κέντρο Φ. για την ψυχική υγεία αλλά και η Ένωση Ασθενών Ελλάδας. Η ανάπτυξη δικτύου κοινωνικών εταίρων σε όλη τη χώρα θα βοηθήσει ώστε το πρόγραμμα και τα οφέλη του να γίνουν γνωστά σε περισσότερους συμπολίτες μας που θα μπορούσαν να ωφεληθούν.
