Έρευνα του κ. Φώτη Ζυγούλη και της κας Σοφίας Καραβαγγέλη, από το δήμο Ηρακλείου Αττικής
Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα οδήγησε το κεντρικό κράτος στην υιοθέτηση πολιτικών λιτότητας. Οι πολιτικές αυτές επηρέασαν τα έσοδα, τις αρμοδιότητες και το προσωπικό των ΟΤΑ. Οι πολιτικές επανασυγκέντρωσης των αρμοδιοτήτων στη κεντρική κυβέρνηση έφεραν ως αποτέλεσμα την επιδείνωση της ήδη χωλαίνουσας κατάστασης στους Δήμου, ιδιαίτερα όταν μέσω αυτών ασκείται κοινωνική πολιτική.
Η παροχή υπηρεσιών νοούμενων ως τοπικών δημοσίων αγαθών υποβαθμίστηκε και παράλληλα μειώθηκε το προσωπικό των τοπικών δομών. Οι Δήμοι περιορίζονται σε μια διαχειριστικού χαρακτήρα εκτέλεση κεντρικώς κατευθυνόμενων πρωτοβουλιών.
Αυτό σημαίνει ότι πολλές δομές και οργανωσιακά σχήματα μέσα στους ΟΤΑ υποβαθμίζονται. Τρανταχτό παράδειγμα αποτελούν οι δομές παιδείας, αθλητισμού και πολιτισμού. Οι τομείς αυτοί εξυπηρετούν πολλούς δημότες οι οποίοι, λόγω της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης, δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν είτε στην αύξηση της τιμής των ήδη υποβαθμιζόμενων παροχών από τους ΟΤΑ είτε αδυνατούν πλήρως να καταφύγουν στον ιδιωτικό τομέα.
Μετά την εφαρμογή του Καλλικράτη και του Μνημονίου οι όποιες αλλαγές στους ΟΤΑ περιορίσθηκαν στην διευκόλυνση των ιδιωτικοποιήσεων τοπικών δομών που αφορούν στη φύλαξη παιδιών, στον μαζικό αθλητισμό και σε αμέσως επόμενο στάδιο στη συντήρηση των σχολικών εγκαταστάσεων καθώς και στην οργάνωση και συντήρηση δομών πολιτισμού και παιδείας.
Ακόμη και η διοργάνωση αθλητικών εκδηλώσεων ή υποστήριξη δομών δια βίου μάθησης εξαρτάται από την αποκλειστική χρηματοδότηση της κεντρικής κυβέρνησης η οποία συνεπάγεται τον ουσιαστικό έλεγχο προγραμματισμού από την τελευταία. Οι συνέπειες αυτής της κατάστασης είναι η προϊούσα αύξηση του κόστους λειτουργίας αυτών των δομών για τους πολίτες ώστε να αναγκασθούν οι τοπικές κοινωνίες να καταφύγουν στη χρηματοδότηση της λειτουργίας των μέσω ιδιωτών.
Στο σημείο αυτό υπεισέρχεται ο παράγων κόστος – ωφέλεια των τοπικών αυτών δημοσίων αγαθών πάντοτε σε σχέση με την κατάσταση των ΟΤΑ και με την ποιότητα των υπηρεσιών τους, όπως και σε σχέση με την ποιότητα αντίστοιχων υπηρεσιών από τους ιδιώτες. Η ανάλυση κόστους-οφέλους έχει ως σκοπό τη παροχή τεχνικών λήψεως αποφάσεων όταν αποτυγχάνει η αγορά και η αποτυχία της αυτή εμποδίζει την ιδιωτική πρωτοβουλία από τη παροχή υπηρεσιών για τις οποίες οι άνθρωποι θα πλήρωναν ευχαρίστως εάν οι τιμές των δεν θα επιβαρύνονταν από επιπλέον κόστη.
Το ερώτημα είναι πότε οι ΟΤΑ νομιμοποιούνται να «μπουν στο παιχνίδι» για να διορθώσουν την ενδεχόμενη αποτυχία της αγοράς; Είναι εφικτό αυτό σήμερα στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης;
Τίθενται τα ερωτήματα:
Θα ενδιαφερθεί ένας ιδιώτης να εκμεταλλευθεί ένα δημοτικό χώρο άθλησης με τέτοιο τρόπο ώστε να αναβαθμιστεί η ποιότητα και να μειωθεί το κόστος;
Θα ενδιαφερθεί ο ιδιώτης να υποστηρίξει τη πραγματοποίηση πολιτιστικών εκδηλώσεων σε τοπικό επίπεδο, όταν αυτές σήμερα δεν κοστίζουν τίποτε στους ΟΤΑ;
Η τοπική αυτοδιοίκηση υπέστη τις συνέπειες της κρίσης λόγω της μείωσης των πόρων της κατά 60%. Η μείωση αυτή δείχνει όμως και τη νοσηρότητα του φαινόμενου της διαχρονικής εξάρτησης της αυτοδιοίκησης από το κράτος, εξάρτηση που κατέστη εμφανέστερη λόγω της οικονομικής κρίσης.
Η αναβάθμιση των δομών παιδείας, αθλητισμού και πολιτισμού στους ΟΤΑ περνά κατά τη γνώμη μας από μια πολυσήμαντη οπτική που αφορά μια ομάδα δεδομένων – κριτηρίων κατανομής των πόρων από το κεντρικό κράτος.
Αν πάρουμε ως πολιτική- ιδεολογική παραδοχή ότι η τοπική αυτοδιοίκηση είναι μόνο για τα πιστοποιητικά τότε καλύτερα είναι να μην ομιλούμε για κατανομή κεντρικώς αυτοτελών πόρων. Το παράδειγμα πλήρους ιδιωτικοποίησης δομών της ΤΑ αποτελεί ένδειξη υιοθέτησης του Νέου Δημόσιου Μάνατζμεντ και δεν επιδέχεται κερκόπορτες επιδότησης κοινωνικής πολιτικής.
Αν πάρουμε ως παραδοχή την υιοθέτηση ενός κοινωνικού μοντέλου της ΤΑ πρέπει να εργασθούμε σε μια κατεύθυνση συστηματικής ανάλυσης και σύνθεσης συγκεκριμένων χαρακτηριστικών που αφορούν τον κάθε ΟΤΑ ξεχωριστά με σκοπό τη διαμόρφωση πολιτικών που να εμπεριέχουν τους τομείς παιδείας, αθλητισμού και πολιτισμού.
Πληθυσμιακά
Αριθμός δημοτών
Πληθυσμιακή πυκνότητα
Κατανομή κατοικιών
Κοινωνικά
Μέσο μέγεθος νοικοκυριού
Μορφωτικοί δείκτες
Ποσοστό αλλοδαπών
Οικονομικά
Απασχόληση
Δομή απασχόλησης
Εργασιακή κινητικότητα
Εισόδημα
Γεωγραφικά
Προσβασιμότητα
Δίκτυα υποδομών
Αναπτυξιακά
Δομή τοπικής ανάπτυξης
Στον παραπάνω πίνακα μπορούμε να δούμε κατηγορίες κριτηρίων τα οποία εντάσσονται σε ένα αλγόριθμο ώστε να εξάγουμε μια συνισταμένη παραγόντων που θα συγκροτούν πολιτική για τις δομές αθλητισμού, παιδείας και πολιτισμού σε συγκεκριμένο ΟΤΑ.
Οι τιμές δεδομένων ως είσοδοι στον αλγόριθμο μπορούν να είναι ο αριθμός δημοτών, μορφωτικοί δείκτες, δομή απασχόλησης, εισόδημα και προσβασιμότητα.
Η τιμή εξόδου του αλγορίθμου θα αφορά τον αριθμό των πιστώσεων για κάθε Δήμο όσον αφορά στην πολιτική του για την παιδεία, τον αθλητισμό και τον πολιτισμό. Ειδικότερα για κάθε κατηγορία όπως για παράδειγμα τον αθλητισμό μπορεί να μετρηθεί η δομή του πληθυσμού, το εισόδημα και οι ήδη υπάρχουσες εν λειτουργία υποδομές αθλητισμού (κόστος συντήρησης κλπ).
Η άσκηση μακροπρόθεσμης πολιτικής των ΟΤΑ για τους τομείς της παιδείας, αθλητισμού και πολιτισμού διέρχεται μέσα από την συστηματική επικαιροποίηση τέτοιου είδους αλγορίθμων ώστε να μην αφήνεται τίποτε στην τύχη.
Ένα επιπλέον κριτήριο για τη νομιμοποίηση αυτού του αλγορίθμου είναι η διαφάνεια [Transparency]. Η διαφάνεια της λήψης αποφάσεων από τους πολιτικούς αποτελεί εκ των ων ουκ άνευ κριτήριο της ανάλυσης cost-benefit για την υιοθέτηση πολιτικών στη τοπική αυτοδιοίκηση.
ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ
Όταν η κρίση χτυπάει ανελέητα τη χώρα σε όλους τους τομείς, δε θα μπορούσε να φανεί επιεικής με τις Σχολικές Επιτροπές των Ο.Τ.Α.
Η μείωση των κρατικών επιχορηγήσεων σε επισκευαστικές και λειτουργικές δαπάνες, δυσχεραίνει καθημερινά τη κατάσταση στις σχολικές μονάδες, αφού οι ανάγκες τους παραμένουν αυξημένες. Τα προβλήματα που αναφύονται αφορούν στα εξής:
1. επισκευή και συντήρηση των σχολικών κτιρίων, λόγω και της παλαιότητας των περισσοτέρων εξ αυτών,
2. εξωσχολικοί που καταστρέφουν κτηριακές και αθλητικές εγκαταστάσεις,
3. εισβολές αθιγγάνων που ξηλώνουν το χάλκωμα των αλεξικέραυνων,
4. κρύα σχολεία λόγω του αυξημένου κόστους του πετρελαίου θέρμανσης,
5. έλλειψη προσωπικού καθαριότητας.
Οι ΟΤΑ δυσκολεύονται οικονομικά και δεν διαθέτουν τη δυνατότητα να ανταποκριθούν, στην παροχή των αυτονόητων τοπικών δημόσιων αγαθών στους Δημότες: την ασφάλεια και τις κατάλληλες συνθήκες για τα παιδιά τους στα σχολεία.
Και τι κάνουμε λοιπόν;!
Μειώνουμε τις επιχορηγήσεις από τη μία, αφήνοντας τις Σχολικές Επιτροπές να τις «τεντώνουν», προκειμένου να τα βγάλουν πέρα, και από την άλλη.
1. απολύουμε και καταργούμε παράλληλα τον θεσμό των Σχολικών Φυλάκων, αφήνοντας αφύλακτα σχολεία και αυξάνοντας έτσι το «κόστος» των φθορών (βάψιμο, συντήρηση κ.λ.π.), οι οποίες είναι περισσότερες τώρα.
2. δεν προσλαμβάνουμε μόνιμες καθαρίστριες, καθώς πολλές από αυτές που μονιμοποιήθηκαν συνταξιοδοτήθηκαν, με αποτέλεσμα οι λίγες ώρες με πενιχρούς μισθούς των συμβασιούχων, να μη καλύπτουν επαρκώς τα σχολεία.
3. προμηθευόμαστε μικρές ποσότητες πετρελαίου για χρήση μόνο τις πολύ κρύες μέρες του χειμώνα.
4. κάνουμε πρόχειρες επισκευές για να εξοικονομούμε χρήματα
Δυστυχώς αυτή η νοσηρή κατάσταση επικρατεί σε πολλούς ΟΤΑ στη χώρα μας. Ευελπιστούμε πως θα αλλάξει με ορθολογική χρήση των λιγοστών πόρων, υλικών και ανθρώπινων.
Φώτης Ζυγούλης: Υποψήφιος Διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών με θέμα την απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών, Προϊστάμενος τμήματος Προγραμματισμού στο Δήμο Ηρακλείου Αττικής (fotiszygoulis@gmail.com)
Σοφία Καραβαγγέλη: Υπάλληλος Διεύθυνσης Παιδείας, Αθλητισμού και Πολιτισμού στο Δήμο Ηρακλείου Αττικής (sk@0123.syzefxis.gov.gr )
Πηγή: www.localit.gr
